Ik duizel als ik omhoogkijk naar het Romeinse jaartal: MCMXLV (1945). Aangezien Bismarck een broertje dood had aan de sociaaldemocraten, werd de Bismarck-toren onmiddellijk na de oprichting van de DDR in 1949 opgeblazen en vervangen door een monument van socialistisch-realistisch allooi. Voor het gebouw kwam een bronzen heroïsch beeld te staan, voorstellende elf mannelijke figuren, die het nationaalsocialistisch juk afwerpen en met geheven hoofd naar de lichtende toekomst kijken.
Johan de Boose, De grensganger, 17
ǁ
Ik wist dat de autoriteiten van de Duitse Democratische Republiek een herdenkingsmonument hadden opgericht aan de voet van de Ettersberg, aan de kant van Weimar. Ik had foto’s gezien, het was afgrijselijk.
Jorge Semprun, Schrijven of leven, 305
