woensdag 15 augustus 2018

van Dale 106-110


106 en 107
Dus als het erg donker is roken de loodsen niet, ze staan niet toe dat de kachel in het stuurhuis brandt als de gloed van het vuur door een of ander kiertje naar buiten kan schijnen, ze geven opdracht de vuren onder de ketels met grote presennings af te schermen en de koekoeken te blinderen.
Mark Twain, Leven op de Mississippi, 82

presenning II (de; -s) (zeew.) geteerd zeildoek dat men over luiken of goederen vastsjort om ze tegen instortend water te beveiligen; – reep zeildoek over een naad: hij is zo vlug als een spin op een presenning, hij is langzaam in zijn beweging

koekoek 11 glazen kap (lantaarn) op het dek van een schip, op een dak of boven een ingebouwd deel van een gebouw enz., voor verlichting en ventilatie van het verblijf daar beneden

108
We hadden een eindeloos mooie peilboot – lang, rank, sierlijk en zo snel als een hazewind, de doften waren voorzien van kussens, ze had twaalf man aan de riemen en een van de bootslieden werd altijd meegestuurd om de commando’s van de loods aan de bemanning door te geven, want bij ons aan boord werd een reusachtige ‘staat’ gevoerd.
Mark Twain, Leven op de Mississippi, 87

doft (de; -en) 1 roeibank, var. docht: eigen doft roeien, op eigen doft iets doen, naar eigen inzicht handelen, de instructies niet nauwkeurig opvolgen

109
Tom was me al gepasseerd maar hij draaide zich snel om en zei: ‘Nou mag je zelf de slaggaard gaan halen. Ik wou hem net voor je gaan halen, maar nu doe je het zelf maar.’
Mark Twain, Leven op de Mississippi, 88

slaggaard (de) verdeelde stok die bij de binnenvaart gebruikt wordt om de diepte van het vaarwater te peilen: de slaggaard is bij gedeelten van 20 cm om de beurt zwart en wit geverfd

110
Je hebt respect voor mevrouw Trollope omdat zij zo dapper en zo eerlijk voet bij stuk houdt; ze steekt de lont niet graag in het zundgat als ze ons onder vuur neemt, soms kost het haar zelfs pijn, maar toch geeft ze ons de volle laag.
Mark Twain, Leven op de Mississippi, 217

zundgat (het) gat in ouderwetse vuurmonden dat diende om ze te doen losbranden of om er het ontstekingsmiddel voor de lading in te plaatsen