maandag 20 augustus 2018

van Dale 111-115


111
(…) de stoepen – in de suiker- en spekstraten – werden nog steeds in beslag genomen door tonnen en vaten en okshoofden (…)
Mark Twain, Leven op de Mississippi, 309

okshoofd 2 vat of ton, met een inhoud van ongeveer een okshoofd (1)
okshoofd 1 (het) 1 oude vochtmaat, m.n. voor wijn, bier en brandewijn (het vierde deel van een vat, zes ankers)
²anker (het; -s; -tje) 1 (in de wijnhandel) inhoudsmaat, 36 l, verdeeld over 44 of 45 flessen; – (meton.) hoeveelheid daarvan; – (meton.) houten vaatje daarvoor 2 (in de vishandel) maat van een fust (variërend van 25 tot 50 kg of ca. 2700 stuks): een anker ansjovis, sardines; – (meton.) hoeveelheid daarvan; – (meton.) fust of vaatwerk daarvoor

112
Het was merkwaardig dat de ontvolkte straten op een dodelijke catastrofe wezen, terwijl alle rekwisieten en coulissen van het leven – anders dan bij een bericht over de naderende pest of over cesium – grotendeels ongewijzigd en onaangetast op hun plek stonden.
László Krasznahorkai, De melancholie van het verzet, 168

cesium (het; g.mv.) (stofn.) chemisch element uit de eerste groep (alkalimetalen) van het periodiek systeem, atoomnummer 55, een zeer onedel metaal (symb. Cs)

113
Ik kijk op de klok, zes uur, zeven uur, half acht, o jee, om acht uur zeg ik tegen mezelf, die is straks zo dronken als een tor, het is nog geen dag geleden dat hij bijna in zijn kater is gebleven, vanwege z’n hart, want hij heeft een zwak hart, maar waarom ook nog eens op zo’n dag, zeg ik, als de hele stad vol is met die duistere penoze, straks gebeurt er nog wat met hem, terwijl hij laveloos over straat zwalkt, en ook die walvis, of hoe dat vervloekte beest ook mag heten, ja, zeg ik bij mezelf, ook dat nog.
László Krasznahorkai, De melancholie van het verzet, 270

penoze 2 (in ’t bijz., meton.) onderwereld (2)
onderwereld (de) 2 wereld der misdadigers, syn. penozewereld, tgov. bovenwereld

114
Omdat er in de loop der jaren veel gasten en reizigers het paleis op Ithaka hebben bezocht, zogenaamd met nieuws over Odysseus, bewijst hij zijn goede trouw door een bepaalde spang te beschrijven die Odysseus, zo vertelt hij Penelope, had gedragen tijdens hun ontmoeting.
Daniel Mendelsohn, Een odyssee, 270

spang (de; -en; spangetje) 1 sierlijke metalen gesp of knip (m.n. van goud of zilver) om iets vast te hechten of te sluiten; - (gew.) speld in ’t alg. 2 armband met een sluiting 3 dopje of ander beslag op een gordel, een paardentuig enz.

115
Het amnion was mijn eerste ballingsoord.
Frank Albers, Caravantis, 18

amnion (het; g.mv.) (als verkorting van) amnionvlies
amnionvlies (het) het binnenste van de beide vruchtvliezen die het embryo omgeven, syn. lamsvlies