Ik kan iedereen en meteen, in één en dezelfde moeite, ook
mezelf, aanraden om zich goed te bezinnen alvorens zich, met het oog op
debuteren als bellettrist, aan het schrijven van een boek te begeven – zeker
wanneer ik de vlijmscherpe analyse van het schrijversbedrijf lees die Jeroen
Brouwers maakt in zijn
Sisyphus’ bakens.
Het is echt geen fraai beeld dat daar wordt opgehangen!, en het komt in het
kort gezegd hierop neer: je moet al goed gek zijn om je in het huidige
uitgeefklimaat aan debuteren te wagen! Maar daar gaat Brouwers’ ‘vloekschrift’
niet in eerste instantie over. Aanleiding is de vaststelling van de geringe
financiële omvang van de ‘Prijs der Nederlandse Letteren’. De 16.000 euro die
in 2007 aan deze prijs vasthing wordt door de schrijver van wellicht een van de
meest indrukwekkende oeuvres van de Nederlandse literatuur en, met
De zondvloed, een van de absolute
topwerken van de twintigste-eeuwse wereldliteratuur, volkomen terecht als een
fooi gebrandmerkt. Toen bleek dat de verantwoordelijke ministers niet bij
machte bleken om het bedrag op te trekken, bijvoorbeeld naar een raisonnabele
60.000 euro, de toenmalige omvang van een AKO-prijs of Gouden Uil, bedankte
Brouwers dan ook voor de eer om ‘onder een met groene kevers volgeplakt
plafond’ (uit het hoofd geciteerd) de habbekrats uit handen van een beverige
koning Albert II in ontvangst te nemen. Dit voor de eer bedanken neemt in dit
pamflet ruim 160 bladzijden in beslag. Hilarische bladzijden zijn het, waarop
Brouwers met de hem kenmerkende literaire bravoure steeds deraillerender van
leer trekt tegen alles wat met de prijs te maken heeft, en dat is de context
waarin hij –
collateral damage-gewijs
– ook nog eens het hele schrijf-, uitgeef-, recenseer- en debuteerklimaat in de
Lage landen door de mangel haalt. De ironisch-hyperbolisch opgezette woedeuitbarsting
verveelt geen moment omdat Brouwers ook bij het ontbinden van al zijn duivels
een stilistisch meesterschap blijft etaleren dat in de laaglandse polemieken sinds
de dood van Gerrit Komrij door niemand wordt geëvenaard. Wanneer het op een
bepaald ogenblik echt te veel begint te worden, en de diatribe op doordrammen
begint te gelijken, blijft Brouwers maar doorgaan en is het alsof er een soort
van vliegwiel aanslaat dat zijn verontwaardiging doet omslaan in een
pantagrueleske groteske; het wordt een soort
Grande Bouffe van in taal en humor omgezette woede, echt een feest
voor de Brouwersfans die wij allemaal horen te zijn.
