Ik begon de interviews met mijn moeder een jaar of
drie, vier voor haar overlijden in 2013. Ik was – rijkelijk laat – tot het
besef gekomen dat zij haar verleden, en dus ook een stuk van het mijne en
bijgevolg dat van haar kleinkinderen, in haar graf zou meenemen. En er waren
geen andere bronnen beschikbaar om dit zich nu al aankondigende hiaat op te
vullen. Maar ik was te laat, mijn moeder was al een tijdje bijzonder
vergeetachtig en ze begon voortdurend dezelfde stopzinnetjes te herhalen.
Bovendien hadden wij geen spontane communicatie met elkaar. Elke stilte voelde
pijnlijk aan... en er vielen veel stiltes.
Toen ik haar dan eindelijk eens tot 'vertellen over
vroeger' kon bewegen, had ze het bijna uitsluitend over haar kindertijd.
Vergeten, herhalen, enkel nog vérre herinneringen kunnen reproduceren: dat zijn
de langst intact blijvende functies van het versponsende brein.
Ik had niet zo'n beste relatie met mijn moeder. Ik
deed mijn plicht, laat het ons daar op houden. De laatste jaren van haar leven
werd het er niet beter op. Eens om de veertien dagen kwam ze op zondagmiddag
eten. Aanvankelijk kwam ze nog zelf met de auto, op het laatst was ze daartoe
niet meer in staat – of correcter: het was niet meer veilig genoeg – en moest
ik haar halen. Ze liet zich het eten smaken, en maakte vervolgens nooit
aanstalten om nog wat na te blijven. Misschien voelde ze wel dat het contact
stug verliep, maar ik blijf mezelf voorhouden dat ze toch vooral snel terug
naar haar vertrouwde omgeving wilde. Ik pakte nog een portie voor haar in voor
een van de volgende dagen, of de restjes voor haar kat, en weg was ze.
Het ophalen van herinneringen zorgde voor een dooi.
Waar ze er aanvankelijk aarzelend in had toegestemd – mijn verzoek hield
impliciet een verwijzing in naar haar steeds dichterbij komende overlijden –,
daar vond ze al vlug schik in het vertellen. Maar doordat ze al vrij snel
alsmaar dezelfde verhalen begon te vertellen, werd het uiteindelijk toch,
vooral voor mij, een nogal pijnlijke onderneming.
Lees hier
LVO vanaf het begin
