In mijn verslag over mijn fietsreis naar de Midi signaleerde ik een verandering die zich – volgens mij – de voorbije tien, twintig jaar in het openbaar domein in Frankrijk heeft voltrokken. Toen ik, nogal intensief, Frankrijk vanaf het eind van de jaren zeventig begon te bereizen, waren er nog geen lange gewaden te zien op straat, en hoorde je er uitsluitend Frans spreken. Nu is dat wel anders. In sommige steden, vooral in het Zuiden, zijn enkel de decors nog vooral Frans. De mensen die er zich in bewegen zijn niet meer overwegend Frans. Ik bedoel, ze hebben misschien wel de Franse nationaliteit maar ze delen niet de Franse cultuur en hebben daar zichtbaar niet meer de neiging toe.
Dezelfde vaststelling tref ik aan bij Houellebecq.
In het ‘imaginaire’, in 2022 gesitueerde Frankrijk dat Houellebecq voor Onderworpen heeft verzonnen, begint het politieke systeem ‘sinds geruime tijd zichtbare scheuren te vertonen’. En nu dreigt het, door het electorale succes van de partij ‘Moslimbroederschap’ ‘in één klap’ uit elkaar te barsten. Hoofdpersonage François ziet het aan de houding van zijn studenten: ‘de manier van voortbewegen van de meisjes in boerka, zelfverzekerder en trager dan gewoonlijk, ze liepen in gesloten gelederen van drie door de gangen zonder langs de muren te schuifelen [wat ze vroeger, leid ik hieruit af, wél deden], alsof ze al meester waren over het terrein’ (61, mijn cursivering).
Onderworpen is een roman van het merk Houellebecq en dus moet het ook vaak en omstandig en onverbloemd over seks gaan. Ook in verband hiermee valt over de oprukkende islamisering van het Avondland wel het een en ander te zeggen. Op een gegeven ogenblik dringt het tot François door dat de korte rokjes en de strakke broeken uit het straatbeeld zijn verdwenen. Niet alleen is er de traditionele moslimklederdracht, toch bij de vrouwen, maar ook de westerse vrouwen passen zich aan de nieuwe seksuele gedragscodes aan, tot groot ongenoegen van het mannetjesdier dat François is: ‘Wegdromen bij de billen van een vrouw, een piepkleine troost, was er ook niet meer bij. Er was dus wel degelijk een verandering gaande; er was een objectieve omslag op gang gekomen.’ (140)
Michel Houellebecq, Onderworpen, vertaling Martin de Haan (2015) (Soumission, 2015)
