niet opgenomen 47

131224

facebookbericht 541

Mieke Vogels is een van de hardst werkende parlementairen. Altijd geweest. Daar zullen ze het in dat roddelblad Het Nieuwsblad wel niet over gehad hebben, vermoed ik. In een glimp zag ik haar foto naast die van Marcel Logist prijken. Marcel wie? Ja, Logist. Ook een parlementair en rechthebbende op de uittredingsvergoeding. Een even hoge, te hoge. En zo zijn er nog wel een paar plantrekkers die er evengoed aanspraak op maken.

brief aan Leonard Nolens 5/5

lees vanaf hier de volledige brief

vervolg van 4/5

5 januari 2014

Hier is de kerstvakantie bijna voorbij. Nog één dag, morgen maandag, om aan lectuur en schrijven te wijden. Ik hou van die dagen. Ze gaan traag voorbij. Ik lees wat, dan naar de blog, dan een beetje Facebook, dan weer wat lezen, de afwas, een boodschap, weer wat lezen, een tas koffie, even kijken op Facebook, enzovoort. Ik verschaf mezelf zodoende de indruk dat ik op een zinvolle manier bezig ben, dat ik zelf ook iets maak. Dat is voor mij voldoende.

Maar niet genoeg. Ik wil ook mensen om me heen, een goed gesprek, genegenheid, fysiek contact. Dat laatste hoe langer hoe meer: het is alsof ik mij door de warmte van het elkaar aanraken steeds meer wil overtuigen dat ik echt leef, dat de dood mij nog niet komt halen.

Seks heeft met leven en bestaan te maken, met niet dood willen gaan. Ik fietste ooit een eind op met een oud ventje. Hij vertelde me op 5 kilometer zijn hele leven, inclusief toekomstperspectieven. Hij was wat dat laatste betreft heel openhartig: Os ik em nie mi rechte kunnen krieg'n meug'n ze me in m'n pit steken. Ik vond dat een beetje drastisch, maar ik begrijp het wel. Mannen dragen een zwaar kruis als het functioneert. Maar als het niet meer functioneert, dan slaat de zwaartekracht pas echt goed toe. Denk ik.

Seks heeft voor mij alles met levenskracht te maken. Verzet tegen wat ons uiteindelijk te wachten staat. Maar ook met liefde natuurlijk. Ook liefde is, welbeschouwd, een verzet tegen de dood.

Alles wat we doen is een verzet tegen de dood.

Het ga je goed,

Pascal

3531

P.

niet opgenomen 46

131210

facebookbericht 540

Meer dan terecht dient PVDA+ klacht in. Eigenlijk zou die hele stemtest moeten verboden worden: het is, zolang het enkel de gevestigde partijen een toeter voor de mond houdt, een ondemocratisch instrument, gericht op het tegenhouden van vernieuwing.

brief aan Leonard Nolens 4/5

vervolg van 3/5

16 december 2013

De tijd dendert voorbij. Op een verschrikkelijke manier dendert de tijd voorbij en hij laat niets heel. Ik kijk met ontzetting naar de datums boven de eerste twee delen van deze brief. We zijn alweer een maand verder en wat heb ik in die maand gedaan? Door welke besognes heb ik mij laten aanvreten en verteren?

Er is wel wat gebeurd in die maand. Bijvoorbeeld dit: mijn stuk over jouw Dagboek is in de Poëziekrant verschenen. En ook: ik ben ontslagen als eindredacteur van de Poëziekrant. Het ene heeft gelukkig niet met het andere te maken. Neen, het ontslag heeft met ‘besparingen’ te maken. Ik geniet de twijfelachtige eer om ook eens aan den lijve te ondervinden wat het is om de gevolgen van de crisis te ondergaan. (Diezelfde crisis waarover Paul Auster en J.M. Coetzee in hun brievenboek Een manier van vriendschap het in 2008 hebben, zo lang gaat die crisis dus al mee.) Na zeventien jaar word ik dus bedankt voor bewezen diensten. Ze gaan het eindredacteurschap nu laten opnemen door een ‘interne kracht’, te weten een persoon die met een nepstatuut in het Poëziecentrum tewerkgesteld is en van wie ze, omdat hij een paar jaar ‘ervaring’ heeft opgedaan in een uitgeverij, verwachten dat hij datgene wat ik met kennis en kunde en voor een niet onaardige vergoeding heb gedaan als een van zijn taken op zich zal nemen. Verre van mij om te twijfelen aan de capaciteiten van die kerel , en eerlijk gezegd, zo vreselijk moeilijk is het nalezen van teksten, het schrijven van inleidingen, het verzinnen van titels etcetera nu ook weer niet, maar het stemt toch een beetje bitter dat je zomaar, van de ene dag op de andere, overbodig blijkt te zijn.

Maar goed, zo gaat het blijkbaar.

De bittere nasmaak heeft natuurlijk ook met mijn inmiddels bereikte leeftijd te maken. Met het ontslag komt meteen naar alle waarschijnlijkheid ook een einde aan de rol die ik heb gespeeld, weliswaar altijd op de zijlijn en zonder al te veel potten te breken, in de Vaderlandse Letteren: van 1990 tot 1994 als eindredacteur van Kunst & Cultuur (de baan waar jij ook bijna voor solliciteerde, er is een spoor van terug te vinden in je Dagboek), van 1994 tot 1996 als redacteur van De Standaard, sinds 1996 als eindredacteur van de Poëziekrant – en al die tijd, kun je wel zeggen, als publicist (vooral recensies, af en toe eens een column of een reportage, occasioneel een interview). Aan dat alles is nu een eind gekomen. De volgende generatie heeft al lang de schaarse plaatsen ingenomen, mijn ernst en degelijkheid hebben compleet afgedaan in deze veel te snelle en oppervlakkige wereld waarin de snelle hap, de oppervlakkigheid en de algemeen opgelegde luim zijn doorgedrongen in de schaars geworden publicaties die een tijd geleden nog iets of wat sérieux vermochten uit te stralen. Ik ben te goed voor deze wereld, denk ik dan in een vlaag van hoogmoed en ik meen het nog ook. Te ernstig, te grondig.

De enige manier om misschien toch nog iets te betekenen in de Vaderlandse Letteren is zelf een boek schrijven maar wie kijkt er nu nog om naar een debutant van 52? Het spijt me, mijnheer, u komt te laat!

Waar waren we met deze nu alweer meer dan een maand geleden aangezette brief gebleven?

(Tussen haakjes deze lectuurnotitie, die jou zeker zal interesseren – Coetzee schrijft over taal en moedertaal het volgende: ‘Taal is altijd de taal van de ander. Wie een taal binnendwaalt, komt altijd op verboden terrein.’ Het had in jouw Dagboek kunnen staan, maar het staat op bladzijde 63 van de Auster/Coetzee-correspondentie waarvan ook de titel een weerklank bevat van jouw werk: Een manier van vriendschap.)

Waar waren we met deze brief gebleven? Nu ja, waar wil ik met deze brief heen? Misschien ben ik al te lang aan het woord. Misschien wordt dit al te aanmatigend. Misschien is jouw tijd te kostbaar om hier nog langer in mee te gaan.

Het was mij er vooral om te doen iets terug te doen, om een eind te maken aan die te lang aangehouden ondankbaarheid voor de bundels die je mij toestuurde als blijk van appreciatie na het interview in 1995. Ik stelde al die jaren mijn blijk van appreciatie daarvoor uit. Op den duur werd het te gênant. Van uitstel kwam afstel. Pas met het herlezen van, en schrijven over, jouw Dagboek was het moment dan eindelijk rijp. Maar rijp om wat te zeggen?

Misschien enkel dit: dat het belangrijk is dat je als mens soms tot het inzicht komt dat iemand iets betekent en als het ware over je schouder meekijkt. Dat het geen schande is dat iemand een vader, een voorbeeld is – en al zeker niet dat je die persoon daarvoor wilt danken.

Dank je, Leonard, want je hebt een blijvende indruk op me gemaakt door me allermenselijkst te bejegenen: vriendelijk en begrijpend. Dank je dat je ook na dat interview een tijdje bleef tonen dat je aan me dacht. Dank je dat je mijn recensie van De vrek van Missenburg goed hebt gelezen en het de moeite vond om er in je Dagboek naar te verwijzen. Dank je voor de volgehouden ernst waarmee je met je Dagboek in mijn leven tot op het eind een gezelschap zult blijven.

Mag ik je dan meteen ook het allerbeste wensen voor het nieuwe jaar? Ik doe het bij deze: ik wens je gezondheid, vreugde met jouw dierbaren, voldoening in je werk.

lees hier verder

doordeweekse zinnen 330-346

140302

330. Het enige wat vrouwen goed kunnen, is multitasken.

331. En wat als het niet van de pot zou gerukt zijn, een Derde Wereldoorlog?

332. Ik kan niet meer zo goed zien met mijn ogen.

333. Hij kan er toch ook niet aan doen dat hij telkens wanneer hij Aimee Mann hoort zingen sentimenteel wordt?

334. Ach, ik wil ze wel allemaal te eten geven, diegenen die dit lezen.

140303

335. Niet om denigrerend over te komen, maar het idee om geneukt te worden door iemand die qua stand lager zit, windt mij verschrikkelijk op.

140304

336. Een kleine gestalte komt wel vaker voor bij dat soort van politici.

140305

337. De engelenstemmen onder de beat, die vooruit wil maar niet belooft ergens te zullen aankomen, vertolken een gemis.

338. D. had het erover hoe vervelend het is om bij zichzelf het te veelvuldig gebruik van de woorden unheimlich, spagaat en gederouteerd te moeten vaststellen.

339. Op de cover van P Magazine laat Siska Schoeters weten dat ze geen tijd heeft om vreemd te gaan.

140306

340. Ga maar Toverberggewijs in een deken gewikkeld met een prachtig boek in een zetel op je terras zitten, het is er het weer voor.

341. Kun je van een bakfiets een roeiboot maken?

342. Hans ziet zijn vader tekeergaan tegen de savooiekolen.

343. Nog een geluk dat Jules Destrée hier geen weet van heeft.

140307

344. Als die zwaluw die P. meent gezien te hebben maar niet die ene is die de lente niet maakt.

345. De lente maakt wel alle ándere zwaluwen.

140308

346. ’t Was toch een vreemd zicht om de burgemeester op je af te zien stappen, met dat koppel copulerende eenden op de achtergrond.

3530

140110

3529

140106

brief aan Leonard Nolens 3/5

vervolg van 2/5

7 november 2013

Ik herinner mij dat wij na het interview samen iets gingen eten. En dat ik toen vaststelde dat u beter op dreef kwam nadat ik mijn bandrecorder had afgezet en weggestoken, en toen ook ikzelf loskwam van mijn voorbereiding. Ik weet niet meer waarover ons gesprek aan tafel ging – niet over poëzie of uw dagboek in elk geval. Ik meen mij te herinneren dat wij elkaar aftastten op zoek naar overeenkomsten, naar verwantschappen. U zeer behoedzaam, nederdalend uit wat naar mijn aanvoelen een eenzame hoogte was; ik bescheiden en bijzonder goed, misschien te goed, mijn plaats kennend. Toen wij afscheid namen, besefte ik dat ik een van de hoogtepunten in mijn journalistieke bestaan had beleefd. Ik was uitgeput.

Nu weet ik dat ik daar, met u, niet een hoogtepunt in mijn journalistieke bestaan had beleefd maar in mijn leven tout court. Uniek en onherhaalbaar.

Achttien jaar geleden is dat. De tijd die een boreling nodig heeft om volwassen te worden is ondertussen voorbijgegaan. Vervloden. Weggegleden. Wég. Of nauwkeuriger geformuleerd: de tijd die het lichaam van een boreling nodig heeft om uit te groeien tot een volwassen lichaam want geestelijk volwassen worden we nooit, nietwaar?

Er is veel gebeurd sindsdien – en nu mag u het mij niet kwalijk nemen dat ik iets over mezelf vertel, over míjn omgang met taal, mijn mogelijkheden, mijn schriftuur.

Ik werkte dus voor De Standaard, in die tijd: van 1994 tot 1996. Ik maakte in die korte periode nog enkele andere interviews, en recenseerde enkele boeken. Ik koos ‘moeilijke’ auteurs en onderwerpen. Ik probeerde me er niet op een drafje van af te maken. Hoe beperkt ook de ruimte die mij was toegemeten, ik heb toch altijd – dat kan ik in eer en geweten zeggen – gepoogd om het werk dat ik onder ogen kreeg recht te doen. Dat werd meestal geapprecieerd door de betrokkenen maar niet, zoals u zich nog wel zult herinneren, door diegenen die over mijn definitieve aanstelling gingen. Na twee jaar ‘stage’ werd ik ontslagen. Ik mocht de krabbenmand, die De Standaard der Letteren destijds was, verlaten. Pas later ben ik beginnen te beseffen en aanvaarden dat dit wellicht een juiste beslissing was, maar toen was dat voor mij een bijzonder zware slag. Te meer daar nooit iemand mij enige uitleg heeft gegeven over het waarom. Misschien paste ik niet in de commercialisering en infantilisering, die toen al volop om zich heen aan het slaan waren, of misschien had ik niet het juiste ideologische profiel? Later hield ik het erop dat ik niet de vereiste ‘journalistieke reflex’ zal hebben gehad – en eerlijk gezegd vind ik dat niet iets waarover ik mij moet schamen, als ik zie tot welke hoererij tegenwoordig de journalistieke professie is ontaard – en ik zeg dat met alle respect die ik, als man, de beoefenaressen van het oudste beroep ter wereld verschuldigd ben.

Met de hulp van een aantal ‘contacten’ in de wereld van uitgeverij en pers, niet het minst van Willy Tibergien, die mij aanstelde tot eindredacteur van de Poëziekrant, begon ik aan mijn vijftien jaar durende tocht door de woestijn: ik werd zelfstandig journalist-copywriter-eindredacteur-vertaler. Ik heb in die periode aardig mijn kost verdiend, maar het heeft mij toch ook veel gekost. Ik raakte hoe langer hoe meer geïsoleerd, begon mij te settelen in mijn vereenzaming, en (…). In de periode 2007-2010 heb ik mij van dit bestaan kunnen losmaken. Ik slaagde nog (in extremis want ik was toch ook al 46 en zat daar tussen veel vlugge en slimme jongelui) in een examen en mocht aantreden als (…). Daar werk ik nu drie dagen per week. Genoeg om van te leven, en ik houd tijd over voor het lezen van de romans die ik behandel in de leesclubs die ik begeleid, en voor het dag op dag bijhouden van mijn blog.

Ja, dat is wellicht de hoogste prijs die ik heb moeten betalen in die tijd na mijn ontslag bij De Standaard: die vijftien jaar zijn voorbijgevlogen, ik heb honderden opdrachten moeten uitvoeren die mij eigenlijk maar matig of zelfs helemaal niet interesseerden, ik heb me niet kunnen wijden aan het ‘echte’ werk en de beste jaren die ik daarvoor had kunnen gebruiken, zijn in prullen en louter dienend geschrijf opgegaan.

In het begin schreef ik wel nog recensies van serieuze boeken, maar dat was niet rendabel. Een van mijn laatste recensies, voor De Morgen was dat inmiddels, was van De vrek van Missenburg: 29 oktober 1998.

En dan heeft het nog een hele tijd geduurd vooraleer ik uw vermelding van dat stuk in uw dagboek te lezen kreeg! De vier eerste delen van het dagboek heb ik trouw en zeer kort na hun verschijningsdatum gelezen en herlezen. Het laatste deel verscheen in dat lijvige volume Dagboek van een dichter en is daardoor door mij lange tijd ongelezen gebleven. Ik vond het van de uitgever weinig netjes ten aanzien van de trouwe volgers van uw dagboek om deel vijf (werktitel De verborgen agenda) niet, zoals de vier andere, afzonderlijk te publiceren. Dat was in financieel en bovendien in bibliofiel opzicht niet zo netjes. Pas toen ik een exemplaar kon kopen voor een, wegens lichte beschadiging van de papierwikkel, sterk verminderde (gehalveerde) prijs, heb ik mijn wrevel ten aanzien van Querido’s beleid opzij kunnen zetten. En dan nog heeft het twee jaar geduurd tot ik de tijd vond om dat vijfde deel te lezen, niet zonder eerst de vier eerste nog eens tot mij te nemen. Ik heb u al gezegd wat hiertoe de aanleiding was.

Door dat alles is er bijna dag op dag vijftien jaar voorbijgegaan tussen de dag dat u mijn naam opschreef in uw dagboekcahier (9 november 1998) en de dag dat ik die bladzijde las (6 november 2013). Een zesde van een leven. De helft van een, volgens Brodsky (zoals u hem aanhaalt), creatief bestaan.

Wat heb ik in die vijftien jaar allemaal niet gedaan?

lees hier verder