notitie 341

CADEAUBOEK

Ik krijg graag boeken. Al besef ik dat het een heikele onderneming om mij een boek ten geschenke aan te bieden want de kans is niet geheel en al onbestaande dat ik het al heb – en dat leidt tot vervelende situaties. U kunt beter vooraf eens polsen of ik het boek dat u in gedachten hebt ken. Uit mijn reactie zult u kunnen opmaken of ik het al tot mijn bezit kan rekenen. Pas dan kunt u, wat mij betreft, met gerust gemoed tot de aankoop overgaan – waarbij u uiteraard niet verzuimt de boekenwinkeluitbater (c.q. -ster) te verzoeken het presentje in een mooie geschenkverpakking te wikkelen. Dan kan ik bij het in ontvangst nemen van het cadeau de boutade bovenhalen: ‘Ha, een kist sigaren!’ Of: ‘Fijn, ik ben benieuwd welke cd je voor mij hebt meegebracht.’ Waarna ik als een hyena die zijn prooi verscheurt met van ongeduld trillende klauwen het verrassingspakket openscheur.

Wie het zoete geluk smaakt mij een boek te schenken dat ik nog niet heb, mag zich in de garantie verheugen dat ik het prioritair zal lezen, en wel van voren naar achteren, helemaal tot en met de laatste bladzijde. Want ik ga ervan uit dat mijn vrienden of geliefden – wie anders zou mij een boek schenken?, tenzij u zich geroepen voelt, ja u, notoire onbekende – zich bij de keuze van een voor mij geschikt boek enkel door hun eigen smaakoordeel en voorkeur zullen laten leiden, en door het verlangen om mij aan hun enthousiasme deelachtig te laten worden.

Dit alles verklaart waarom ik de voorbije dagen Verdwaalde stad van Jean Paul Van Bendegem heb gelezen: ik kreeg het cadeau. (Een andere verklaring is er niet.)

Ik ken Jean Paul Van Bendegem als een uitermate sympathiek warhoofd, een verstrooide geleerde, een notoir vrijzinnig denker, een man vol goede bedoelingen, een onverdacht nobel mens die met aanstekelijk enthousiasme zijn talrijke talrijke publieken toespreekt. Ik was dus wel benieuwd naar wat hij over zijn wandelingen door Gent te vertellen heeft – want daarover gaat Verdwaalde stad. Bovendien is Gent een stad die mij na aan het hart ligt. Ik kom er graag en heb er al enkele geheugensporen getrokken. Die ik – een andere optie is er niet – met mij meedraag, waardoor ik vaak aan Gent moet denken.

Dat boek van Van Bendegem is echt een zootje ongeregeld. Knettergek. De professor laat zijn associaties de vrije loop, en wanneer hij voor de zoveelste keer zegt dat hij op kwestie zus of zo nog zal terugkomen of dat hij in de verleiding komt om over dit of dat onderwerp – tout et n’importe quoi – uit te weiden maar dat niet kan omdat de tijd en de ruimte nu eenmaal te beperkt zijn om zijn onmetelijke kennis en zijn onstilbare nieuwsgierigheid te omvatten, dan verliest hij in mij een welwillende sympathisant. Ik laat mij stilletjes afzakken uit het groepje groupies dat hij op sleeptouw neemt door zijn stad en zie met opluchting het groepje volgelingen in het zog van hun gesticulerende meester om de hoek verdwijnen. 

Verdwaalde stad is een boek dat vertrekt vanuit beschouwingen over monumenten, parken, musea, de universiteit en de verhouding tot het verleden, dat vol interessante weetjes staat en venstertjes bevat naar alle mogelijke kennisdomeinen uit kunst, filosofie, wetenschap en logica, maar dat helaas te gratuit blijft in de samenstelling, fragmentarisch in de behandeling en slordig in de uitwerking. Hoe dit chaotische boek door de mazen van de eindredactie is kunnen glippen, is mij een raadsel. Of het moet zijn dat er geen eindredactie was, dat lijkt mij niet uitgesloten. Elk cadeau is mooi en ik weet het, een gegeven paard kijk je niet in de bek, maar ik heb het stellige gevoel dat deze labyrintische Verdwaalde stad mij niet zal helpen op mijn zoektocht naar de uitgang.

 

Jean Paul Van Bendegem, Verdwaalde stad. Filosoferen langs straten en pleinen (2017)