notitie 339
Zeventig bladzijden word je meegesleurd in
het hoofd van een zesjarig jongetje. (Zes jaar? Het kan ook vijf of zeven zijn
– ik herinner me niet meer of Zeh zijn juiste leeftijd exact vermeldt dan wel
of deze ergens uit af te leiden valt.) Dat is een hele rit, zeker omdat het
avontuur dat hij samen met zijn tweejarige zusje beleeft nogal onwaarschijnlijk
is. En ook omdat je aanvankelijk totaal geen idee hebt waarom deze extra lange
flashback wordt ingelast in een verhaal waarin datzelfde jongetje is
uitgegroeid tot een volwassen jonge vader die –
drukdrukdruk – tussen alle
bedrijven door samen met zijn vrouw en twee zeer jonge kinderen, die min of
meer dezelfde leeftijd hebben als het jongetje en het meisje uit de flashback,
in een vakantiehuis verblijft op Lanzarote. Een omstandigheid die niet minder
druk is en nauwelijks rust brengt. Met alle huwelijkse spanningen van dien.
Waaruit Henning, zo heet het hoofdpersonage, probeert te ontsnappen door een
steile berg op te fietsen. Hij doet dat zonder voorbereiding, waardoor hij in
een heikele situatie terechtkomt die vreemd aansluit bij het avontuur dat hij
zoveel jaren eerder als kind heeft beleefd.
Ik kan zonder te spoilen niet veel meer
vertellen over deze gewaagde spanningsboog. Over hoe Zeh erin slaagt om die
spanning te benutten en tot een aanvaardbare ontknoping te komen in het licht
waarvan al het voorgaande in deze voor haar doen korte roman betekenis krijgt.
Enkel dit: dat zij er virtuoos en met veel
vaart in slaagt om een sfeer van dreiging en gevaar op te roepen en een verhaal
te schrijven waarin waanbeeld en werkelijkheidservaring door elkaar lopen, wat
bij de lezer een desoriënterende confrontatie teweegbrengt met situaties die
hij wel degelijk kan herkennen: de beknelling van het huwelijk, de vlucht in
een verkenning van de eigen limieten, het gewicht van een jeugdtrauma dat na te
zijn verdrongen in alle hevigheid terugkeert, de werking van het geheugen en de
rol daarin van de gecanoniseerde verhalen die over het verleden worden verteld.
Juli Zeh, Nieuwjaar (2019), Nederlandse
vertaling door Annemarie Vlaming van Neujahr
(2018)
