HET VERHAAL VAN PASCAL
‘Natuurlijk moet de canon de Vlaamse identiteit bevorderen.’ Dat zegt de Vlaams-nationalistische Vlaams minister-president Jan Jambon op de laatste dag van het voorbije jaar in een interview. Jambon is een dag of tien geleden uitgegleden op een voor deze lauwe winter zeldzame ijzelstrook en zit in een karretje dat wordt voortgeduwd door zijn partijvoorzitter. De formulering van journalist Bart Brinckman is ongetwijfeld intentioneel ironisch: ‘Tegenwoordig beweegt hij zich op krukken, of hij laat zich rollen door Bart De Wever.’
Maar goed, hoe zit dat nu met die ‘identiteit’ en waarom moet zij zo nodig worden ‘bevorderd’?
Dezelfde vraag kan worden opgeworpen bij het zwaar door het Vlaamse budget, en dus door de Vlaamse belastingbetaler, gesubsidieerde televisieprogramma Het verhaal van Vlaanderen. Hierin wordt de geschiedenis van ’38.000 jaar Vlaanderen’ aan elkaar gebabbeld door de überpopulaire schermverschijning Tom Waes, zelf goed voor een exclusiviteitscontract met meer nullen in dan waarvoor u en ik onze peer afdraaien. Met die 38.000 jaar is Vlaanderen zonder enige twijfel veruit de oudste natie ter wereld.
Laat mij de vraag eens bij wijze van experiment vanuit een heel ander perspectief bekijken. Een dat ik redelijk goed ken.
Mijn blog ‘Het leven als voorlopige oplossing’ zal volgend jaar twintig jaar bestaan. Hij zal dan bijna een derde van mijn leven en de helft van mijn volwassen leven tot vandaag omvatten. Het kan niet anders of de meer dan twintigduizend foto’s, teksten, commentaren, citaten, enzovoort creëren een beeld van mijn identiteit. Hoewel ik erg voorzichtig ben met autobiografisch materiaal moet het toch mogelijk zijn om zich op basis van dit hele archief, dat tot in de diepste krochten vrij toegankelijk is en blijft, een beeld te vormen van de persoon die ik ben. Iemand – à la bonheur! – zou een selectie kunnen maken van foto’s en beschouwingen die allemaal samen een portret zouden kunnen vormen dat volgens hem of haar gelijkend is met wat en wie hij of zij denkt dat ik ben. Of toch minstens pretendeer te zijn. Op basis van het op deze blog aanwezige materiaal zou een ‘canon’ kunnen worden gevormd, het ‘verhaal’ kunnen worden verteld van ‘Pascal Cornet’.
Ik kan het experiment nog een eind verder doortrekken. Ik zou die canon, dat verhaal, zélf kunnen samenstellen/schrijven. Zou ik dan ooit tot een beeld komen dat ook voor mezelf bevredigend is? Zou ik niet voortdurend stoten op de grenzen van de zelfcensuur en het verlangen om te behagen?
Bovendien: ben ik dan zo’n onveranderlijke monoliet als lijkt te worden verondersteld bij een dergelijke activiteit? Mij komt het voor dat mijn identiteit onduidelijk is, veranderlijk, zich ergens tussen behoudsgezind en openheid voor externe invloeden bewegend. Ik zie mezelf niet als een begrensd land dat zijn eigen ‘identiteit’ moet affirmeren, maar eerder als een spons of een web waarin veel van wat van buitenaf komt wordt opgevangen, verwerkt, geassimileerd en lichtjes gewijzigd teruggekaatst. Als ikzelf er al niet echt de vinger op kan leggen, wat zou iemand anders dat dan kunnen in mijn plaats?
Ik begrijp die beheptheid met identiteitsvorming niet. Laat staan met identiteitsbevórdering. Waarom moet zoiets als de ‘Vlaamse’ identiteit bevorderd worden? Het antwoord is simpel: omdat ze niet bestaat. Omdat ze er meer dan ooit niet is. Diegenen die zo op die vorming insisteren, weten dat de relevantie van een eventuele Vlaamse identiteit volop aan het verdwijnen is en kunnen niet aan die gedachte wennen omdat zij er zichzelf al te nadrukkelijk mee verbonden hebben.
Zo komt het dat ik de voorbije jaren steeds meer geneigd ben om mij met mijn eigen verhaal, mijn autobiografie, bezig te houden: omdat ik weet dat ik de verbondenheid met mezelf, met mijn identiteit, niet zal kunnen handhaven. Ik kan hoogstens een impressie maken, een benaderend beeld van wat ik ooit zal blijken te zijn geweest. In tegenstelling tot de vorming van de Vlaamse identiteit is dat evenwel geen kwalijke preoccupatie want dat ik me niet met mijn eigen verhaal en identiteit zou mogen bezighouden, da gade gij nie bepale!
