woensdag 14 maart 2018

sapiens 13



lees hier van bij het begin

Het geheim van ons succes


Imperialisme, handel en universele religies hebben de eenmaking van de wereld tot gevolg gehad. Deze dynamiek was ‘waarschijnlijk onvermijdelijk’, maar moest de wereld er dan zo uitzien zoals hij er nu uitziet? Zijn met andere woorden de modaliteiten van deze eengemaakte wereld noodzakelijk?

Sommige historische wendingen lijken dat in elk geval niet te zijn. Zo had Constantijn een religie nodig om na een eeuw van burgeroorlogen te helpen bij het samenhouden van zijn ‘etnisch diverse rijk’. Waarom koos hij voor de toen nog onbeduidende ‘esoterische oosterse sekte’ die wij nu kennen als het christendom? Hetzelfde geldt voor de opkomst van het communisme en de islam: dat waren aanvankelijk onbeduidende bewegingen. Neen, geschiedenis is niet deterministisch. Geschiedenis is chaos, en wel van het tweede type. Chaos van het eerste type, bijvoorbeeld het weer, voltrekt zich zonder dat voorspellingen er invloed op hebben. Bij chaos van het tweede type, bijvoorbeeld de markt of de geschiedenis, veranderen voorspellingen wél de gang van zaken. Als we van de geschiedwetenschap iets leren, dan wel dat de wereld zoals we die nu kennen slechts een van de vele mogelijke is.

Eén ding is wel zeker: ‘de keuzes van de geschiedenis worden niet gemaakt voor het profijt van de mens’. De loop van de geschiedenis trekt zich niets aan van wat goed is voor de mens. De mens lijkt het vehikel voor ideeën, alsof die ideeën parasieten zijn. Of ze zijn zoals genen. ‘De mens sterft, maar het idee verspreidt zich.’ De culturele informatiemodule (de meme, vandaar: memetica) is net als de organische informatiemodules (genen) uit op zelfreproductie. En daarbij geldt: ‘Net als de evolutie staat de geschiedenis onverschillig tegenover het geluk van individuele organismen.’