notitie 176
(220503)
HET MONSTER
Maar goed, waarover gaat Kubricks film? Ik denk, ondanks de uitweiding naar de bizarre gemaskerde partouze in het afgelegen kasteel, een filmonderdeel waarbij met gestileerde porno aan het voyeurisme van de gemiddelde kijker, die ook ik ben, op nogal uitdagende wijze wordt tegemoetgekomen – ik denk dus dat, ondanks die hele onirische uitweiding waaraan Eyes Wide Shut zijn grootste renommee te danken heeft, Kubrick het vooral wil hebben over het huwelijk.
Bill en Alice hebben in hun somptueuze flat in New York samen met hun dochtertje Helena alles wat ze maar kunnen wensen. Ze zijn mooie en nog jonge mensen, hebben een wolk van een kind, zitten goed in de slappe was, hebben gezondheid en een prestigieuze baan, en er blinken kleurige lichtjes in de kerstboom. (De kerstboom die in deze film in zowat alle interieurs als een terugkerend motief aanwezig is.) Ze hebben dus álles, maar ze vervelen zich te pletter. Op een feest waar ze niemand kennen, en waar ze dus aan elkaar zijn overgeleverd, zwichten ze allebei bijna voor een bekoring – en dat merken ze ook van elkaar. Terug thuis praten ze erover. Hier gebeurt wat in een huwelijk beter niet gebeurt: het deksel wordt gelicht van Pandora’s doos. De geheimen, die iedereen wel ergens in zijn geest stockeert, komen aan het licht. Het Monster van de Jaloezie ontsnapt. Het is een slang, een glibberige. Meteen nadat de tot dan evidente huwelijkstrouw ter discussie is gesteld, dwaalt Bill door de straten van Manhattan en laat hij zich leiden door de dwangmatige voorstellingen van wat hij denkt dat zijn vrouw buiten zijn bereik allemaal uitspookt. Argwaan maakt eenzaam en doodt de liefde.
Door niet te zwijgen belandt het koppel opeens in de hel van het wantrouwen. Opeens is er het besef dat hun geluk op los zand is gebouwd, dat het huwelijk niets anders is dan een beschaafde onderdrukking van drijfveren die primitiever zijn dan beheersing en trouw. Over trouw gaat Eyes Wide Shut – denk aan het wachtwoord dat Bill nodig heeft om het kasteel binnen te gaan waarin hij zijn nachtmerrie zal beleven: ‘Fidelio’.
Wie vooral in de geheimzinnige bijeenkomsten in het kasteel en de bizarre rituelen die daar worden opgevoerd de betekenis van deze film zoekt, riskeert hem verkeerd te begrijpen. Kubrick toont daar enkel een gestileerde visualisering van de donkere zijde die schuilt achter elk maatschappelijk succes, achter de deugden van een prestigieuze baan en ook van een modelhuwelijk. Dat na bijna een kwarteeuw deze enscenering nog maar weinig aan kracht heeft ingeboet, bewijst het meesterschap van deze regisseur.
