20 februari 2016
zaterdag
ONGEMAKKELIJK
 |
| © 12 Years A Slave |
Steve McQueen stelt met 12
Years A Slave (2014) ons moreel besef op de proef. Mede daardoor is zijn film
ongemakkelijk.
- Een jonge slavin, die voortdurend wordt veracht en
verkracht door haar ‘meester’, vraagt aan een van haar lotgenoten, Salomon, om
haar te doden. Zij heeft niet de moed om zelfmoord te plegen. Salomon beseft
dat voor haar de dood beter zou zijn dan de constante vernederingen die zij
moet ondergaan, zonder enig uitzicht op een verbetering van haar lot. Wat moet
hij doen?
- Op een gegeven ogenblik gebiedt de
‘meester’-katoenplantagebezitter Salomon om diezelfde slavin te geselen. Als
Salomon het niet doet, zo dreigt de meester, zullen al zijn medeslaven daarvan
het slachtoffer zijn. Salomon heeft geen keus. Wellicht speelt het eerder door
de slavin uitgesproken verzoek om haar uit dit bestaan te helpen mee in zijn
beslissing. Maar zij overleeft de geseling. Wanneer Salomon ziet hoe andere
slavinnen haar wonden verzorgen, breekt hij. Wraak op de Bijbelvaste
plantagebezitter is echter geen optie…
- Wanneer slaven worden mishandeld, kijken al hun lotgenoten
weg. Iedereen weet wat er gebeurt, maar niemand durft in te grijpen. Een vrouw
reikt de half opgehangene water aan, op gevaar van eigen leven.
- Als deze film iets heel erg duidelijk maakt, dan is het
wel hoe vreselijk primitief racisme is. En hoezeer dat gebaseerd is op een
definitie, en dus op iets wat uiteindelijk berust op een rationele beslissing.
Zwarten (‘niggers’) of indianen of joden of, dichter bij ons, moslims
(Irakezen, Afghanen, Marokkanen, Syriërs, Soedanezen…) worden racistisch
bejegend omdat ‘wij’ beslissen dat zij minder dan mensen zijn. Zij kunnen naar
believen worden uitgebuit, gediscrimineerd, gekeurd, verkocht, verkracht,
vergast. En zoiets kan altijd, het is van alle tijden. En het werkt in alle
richtingen.
- Ook wij, Belgen, zijn niet vrij van deze smet, deze blaam.
Nog altijd genieten wij van een welvaart die voor een deel gebaseerd is op een
koloniaal georganiseerde uitbuiting, waarbij mensen van een ander ras niet ten
volle als mens werden aangezien. Dat kleeft aan ons – en dat voelde ik heel
sterk toen ik deze film bekeek.
