Het boek van Sante reikt een manier aan om een
autobiografisch geschrift ook voor iemand die niet speciaal in Luc Sante
geïnteresseerd is boeiend te maken. Daarbij is het relevant te weten dat het,
aangezien Sante als kind samen met zijn ouders naar de Verenigde Staten
uitweek, oorspronkelijk in het Engels werd geschreven voor een Amerikaans
publiek. Daardoor bevat het heel wat sociologische en historische uitweidingen
over het exotische België en meer specifiek Wallonië. Het boek is ook
interessant, toch voor mij, omdat ik heb kunnen vaststellen dat het parallellen
bevat met wat ik hier wil doen. Ik heb het over gelijkenissen die een beetje
vervelend uitpakken in die zin dat ik heb kunnen vaststellen dat Sante mij voor
is geweest met iets wat ik nochtans zonder mij door hem te laten inspireren ook
al had bedacht. Het frappantste voorbeeld is wellicht dat hij de emigratie van
zijn ouders net als ik een 'Vlucht naar Egypte' noemt. Hij werkt dat weliswaar
omstandiger uit, in een vergelijking met het Bijbelse verhaal over Herodus en
met een gefantaseerde setting in de woestijn waarbij de Heilige Familie
kampeert naast een afgevallen hoofd van een faraobeeld. Maar zijn
mythologisering is vergezochter dan de mijne aangezien het kind in zijn geval
een toch al iets te gevorderde leeftijd had bereikt: Sante is van 1954 en zijn
ouders maakten de oversteek in het begin van de jaren zestig – hij zal niet,
zoals ik en zoals ook de Zoon van God, in doeken gewikkeld in een mand zijn
getransporteerd. Anderzijds zijn tijdstip en richting van de westwaartse
migratie dan weer opvallend gelijktijdig en gelijklopend met de
migratiebeweging, op de vlucht voor onheil, van mijn ouders, zij het dat hun
reis minder vér strekte.
Dat je niet zomaar beelden of metaforen uit een boek
kunt overnemen, daarover bestaat geen twijfel. Wie zijn bron niet vermeldt,
bezondigt zich aan plagiaat. Maar wat doe je als je een beeld dat je zelf hebt
bedacht in een eerder geschreven boek aantreft? Moet je dan je vondst
inleveren? Je kunt, als je het niet doet, alsnog van plagiaat worden
beschuldigd, natuurlijk. Daarom kon ik niet anders dan even ingaan op het boek
van Sante. Of ik had mijn verwijzing naar de 'Vlucht naar Egypte' moeten
weglaten – maar dan kon dan weer niet want in mijn moeders verwijzing naar de Bijbel
steekt een ironie die iets zegt over de gelatenheid waarmee zij haar lot
aanvaardde, niet anders kon dan het aanvaarden, en over het karakter van mijn
moeder en haar verhouding tot de in haar jonge jaren nog alles overheersende
religie.
Lees hier
LVO vanaf het begin
