22 februari 2010
AKOESTIEK
Ik betreed de kerk van de Romaanse abdij van Le Thoronet. In de middenbeuk van
het schip staat, bij zijn groep die op de banken heeft plaatsgenomen, een man
rechtop, hij houdt zijn hand op zijn borst, buigt het hoofd. Hij laat van
ergens uit zijn buik een grommend geluid aanzwellen. Hij houdt die toon lang
aan. Hij zingt zacht. Maar doordat het in deze ruimte, die ene toon niet te na
gesproken, volstrekt stil is, vult zijn toon, die nu moduleert rond een paar
noten (of hoe zeg je dat, ik ben niet thuis in het muziekjargon), moeiteloos de
hele ruimte. Tot hoog in het tongewelf. En dan begint die man, nog steeds
voorovergebogen, aan zijn rondgang. Voorin in het koor, ter hoogte van het
altaar, schrijdt hij de rechterzijbeuk binnen, die hij vervolgens in de
richting van het portaal terug afstapt. Langzaam en plechtig zingt hij een
oosters aandoende melodielijn. Hoge uitschieters en lage bastonen wisselen
elkaar af. De groep luistert verbluft naar dit hemelse gezang. En inderdaad: of
de zingende gids nu in het midden staat, of vooraan in het koor, of achteraan
of in de zijbeuk – overal klinkt zijn stem even perfect, even vol, even
volumineus.
En tegelijk kun je een speld horen vallen. Fotograferen met de
spiegelreflexcamera is onmogelijk want die maakt een gênant kabaal.
Dááraan denk ik wanneer ik in een of ander parochiezaaltje met een te laag
plafond en te grote ramen en een vloer van gietbetontegels krimp onder het
schelle geluid van een kwebbelende familie waarin niemand schijnt te beseffen
dat als iedereen op een gewone toon zou spreken er niet zou moeten worden
geroepen. In zo’n ruimte vallen de mensen ook stil, de oudsten het eerst. Niet van
verbazing of verwondering maar van vermoeidheid en van het verlangen om zo
spoedig mogelijk aan deze triestmakende onherbergzaamheid te kunnen ontsnappen.
Wat níet kan want dit is een familiefeest.
Goede architectuur is belangrijk. Een goede architect denkt altijd, behalve aan
licht en lucht, warmte en verkoeling, ruimte en geborgenheid, ook aan
akoestiek.
