notitie 152
Belfast brengt het verhaal van een protestants gezin in een katholieke straat. Het jaar: 1969. De Troubles: voor Joegoslavië en nu Oekraïne een van de laatste grote gewapende conflicten in Europa. Een regelrechte burgeroorlog is het eigenlijk, het smeult daar nog altijd. Ik herinner het mij, hoe mij, toen ik ongeveer even oud was als het hoofdpersonage in de film, flarden uit de berichtgeving erover bereikten. De gevechten en aanslagen, de Britse troepen, het IRA, Ian Paisley, Bernadette Devlin – en dan later de hongerstakers, onder meer Bobby Sands. De songs van U2 (Sunday Bloody Sunday) en Simple Minds (Belfast Child).
Vader werkt in Engeland en komt maar eens om de twee weekends thuis. Ondertussen voedt moeder de twee zonen op. Een oom en een oma en opa vormen op de achtergrond een steunende omgeving. Maar de omgeving is vijandig. De leden van het gezin zijn elk afzonderlijk totaal niet betrokken bij het conflict tussen de twee geloofsovertuigingen en nationalismen, maar worden wel meegesleurd in de incidenten en de nasleep ervan. In augustus 1969 werden huizen in brand gestoken, er vielen zeven doden, vijftienhonderd katholieke families werden verdreven. (Wikipedia) https://nl.wikipedia.org/wiki/The_Troubles
Zal het gezin zijn vertrouwde en gelukkige leven in Belfast achter zich laten en naar Engeland emigreren? Wat wacht hun daar? De moeder ziet het alvast niet zitten: ‘De helft zal ons daar uitlachen omwille van ons gekke accent, en de andere helft zal ons haten omdat iedereen er wel een soldaat zal kennen die bij ons moest komen vechten.’ En de jongste zoon ziet het al helemaal niet zitten omdat hij zijn vriendinnetje moet achterlaten.
Kenneth Branagh is erin geslaagd om ondanks dit zware thema een liefdevolle en ontroerende film te maken. De rellen en het oorlogsgeweld duidt hij slechts zeer schematisch aan. Hij focust op de verhoudingen in het gezin. Glansrollen zijn er voor Caitríona Balfe (de moeder) en Ciarán Hinds (de grootvader, die de jonge Buddy leert dat je, om gelukkig te zijn, niet altijd binnen de lijntjes moet kleuren).
Twee zeer mooie passages hebben met dans te maken.
Wanneer na de teraardebestelling van de grootvader de familie en vrienden de begraafplaats verlaten, zegt iemand: ‘Kom, we gaan er ene gaan drinken om de overledene te eren.’ De volgende scène is zowaar een feest met een live orkest, een zingende vader, een dansende moeder, en Buddy die het allemaal zielsgelukkig bekijkt: hoe mooi is het om, na vredig afscheid te hebben genomen van een liefdevolle grootvader, je ouders elkaar te zien liefhebben. Daar kunnen geen Troubles tegenop.
De andere sequentie is de opening van de film. We zoomen vanuit de lucht in op de straat in Derry waar alles zich afspeelt. We belanden in een bruisend gemeenschapsleven, mensen bewegen op straat, kinderen spelen. De camera geraakt betrokken in een wervelende choreografie. De kijker wordt meteen in medias res getrokken (en komt daar pas terug uit na het slotbeeld). Dit is echt topcinema!
Pas achteraf las ik dat Branagh in Belfast geboren is en bij het uitbreken van de Troubles ongeveer even oud was als Buddy. De negenjarige Jude Hill speelt theatraal en is gefascineerd door theater en film – maar Branagh is zo wijs om deze autobiografische elementen zeer onnadrukkelijk te laten blijven. Zijn focus is: een hommage aan de stad waar hij, ondanks de omstandigheden, kind mocht zijn.
Kenneth Branagh, Belfast (2021)
