Ik houd van de voorgeschiedenis van mijn boeken – dat is ten
andere een van de redenen, samen met hun inhoud natuurlijk, waarom ik van die
boeken zelf houd. Het boek als object, en het boek als voertuig van ideeën en
verhalen. Het mooiste is als die twee samengaan.
Op 20 januari 2017 vond ik in de Oxfam tweedehandswinkel,
afdeling boeken, de verhalenbundel De ontdekking van het alfabet van de
mij op dat ogenblik volslagen onbekende Italiaanse schrijver Luigi Malerba. Aan
de cover te zien, met daarop een spectaculaire wolken-landschapsfoto van Lieve
Blanquaert, kon ik al vermoeden dat het niet zo’n recent uitgegeven boek was.
Ook de uitgever – Kritak – wees naar de vorige eeuw. De – niet bijzonder
geslaagde typografie bleek van de hand van een nog erg jonge Gert Dooreman, een
toen nog onbekende vormgever die duidelijk nog zijn betere tijd tegemoet moest
gaan. De vertaling van Marc Vingerhoedt voor deze eerste druk (er is
waarschijnlijk nooit een tweede gekomen) dateert van 1986. De Italiaanse
uitgave – La scoperta dell’alfabeto – zag in 1963 het licht. Op het
achterplat kleeft nog een stickertje met de prijsopgave in franken: 548. Daar
staat nog een getal voor, of een cijfercombinatie: 703. De betekenis van dat
getal ontgaat mij. In de rechterbovenhoek van de titelbladzijde staat de prijs
in euro met potlood geschreven: ‘13,58 –’. Het afrondingsteken ‘–’ is natuurlijk
overbodig. De euro werd ingevoerd in 2002 – in het begin was men erg nauwkeurig
in het omzetten van franken in euro’s. Achteraan, in de rechterbovenhoek van de
binnenkant van het achterplat, staat de Oxfamprijs: ‘€ 1,5’, met daaronder een
datum: ‘[onleesbaar cijfer: een 4, een 6 of een 8?]/14’.
Met andere woorden: Luigi Malerba (pseudoniem Luigi
Bonardi;1927-2008) schreef zijn verhalen (die tijdens en kort na de Tweede
Wereldoorlog spelen), vond er op 36-jarige leeftijd een uitgever voor, die zijn
debuut publiceerde in 1963. Daarna duurde het 23 jaar tot Kritak de Nederlandse
vertaling publiceerde. Het boek bleef onverkocht in een boekhandel staan tot
kort na de invoering van de euro (de prijs is nog niet afgerond!) in 2002. Het
door mij in 2017 tweedehands verworven exemplaar stond dus maximaal 12 jaar op
de plank bij zijn eigenaar aangezien het in 2014 in de Oxfamwinkel belandde. Al
die tijd bleef het wellicht ongelezen want sporen van lezen vertoonde het niet
(nu wel!). Nadat ik het boek in 2017 kocht bleef het nog eens bijna drieënhalf
jaar ongelezen in mijn bibliotheek wachten. Ik stuitte er een week geleden op
toen ik de mij door H. aangeraden trilogie van Nagieb Mahfouz van de plank haalde –
Malerba staat daar onmiddellijk naast, vandaar. Ik was vergeten dat ik het boek
bezat. En nu las ik het dus: vanaf 11 mei tot vanochtend, 20 mei 2020.
En de verhalen zelf? Ja, die zijn prachtig. Boeren in de net
door mij aangedane streek tussen La Spezia en Parma, die op hun eigen heel
eenvoudige manier worstelen met de grote levensvragen. De beschaving rommelt in
de vorm van hoorbaar oorlogsgeweld in de verte, ze is nog niet helemaal tot in
de kleine rurale gemeenschappen doorgedrongen. Een mix van streuvelsiaanse
anekdotiek en moderniteit, geschreven in een sobere taal waar hier en daar wat
wijsheid en humor doorheen schemeren. Vlotte dialogen, die ik wel eens graag in
het Italiaanse dialect van die streek zou horen. Wat ben ik blij dat dit boek
zijn lange weg heeft afgelegd om tot bij mij te komen!
200520
Luigi Malerba, De ontdekking van het alfabet,
vertaling Marc Vingerhoedt, Kritak, Leuven, 1986.
