AANDACHT
Waarop moet je letten? Waar moet je aandacht naar uitgaan? Het antwoord op deze vraag geeft aan dat aandacht een begrip is met een dubbele bodem. Je aandacht moet uitgaan naar datgene wat aan je aandacht ontsnapt. Hier zijn op z’n minst twee verschillende soorten aandacht in het spel. Je kunt niet tegelijk aandachtig en niet-aandachtig zijn. Zo geraken we er niet uit. Waarvoor moet je aandachtig zijn? Wat verdient je aandacht? Het interessante. Datgene wat binnen een bepaald patroon als interessant verschijnt. En wat is binnen dat patroon interessant? Juist: datgene wat dat patroon doorbreekt. Pas dan is er vernieuwing mogelijk. Want mocht het dat niet doen, dan was het voorspelbaar en had je er geen aandacht voor hoeven te hebben. Dit brengt ons een stap dichter bij het antwoord. Als je zegt: je moet aandacht hebben voor wat aan je aandacht ontsnapt, en je erkent dat de eerste aandacht verschilt van de tweede, dan kun je daaruit afleiden dat de chronologisch eerste aandacht (waaraan datgene wat je aandacht opeist ontsnapt), de aandacht is die past binnen het patroon en eigenlijk een makke, conservatieve aandacht is, terwijl de chronologisch latere aandacht (deze die je datgene wat aan je eerste aandacht ontsnapt doet ervaren doordat het dat patroon doorbreekt) een actieve, progressieve, ingrijpende aandacht is.
Echt aandachtig, in beide betekenissen van dat woord, is slechts diegene die openstaat voor vernieuwing.
