scherf 78

Omslachtig

Een jongeman – Mattias heet hij – verliest zijn lief, zijn werk en de pedalen. Hij verlaat zijn land en verzeilt op de Faeröer-eilanden. Daar vindt hij onderdak in een soort van opvangtehuis voor outcasts, waar hij kennismaakt met een stuk of vijf andere gevallen. Die hebben elk – hoe kan het ook anders – hun geschiedenis. Ook de hoofdverantwoordelijke, Havstein, is geen onbeschreven blad. Na een paar maanden keert Mattias terug naar zijn thuisstad Stavanger, maar daar blijken de zaken hun keer te hebben genomen: hij voelt er zich niet meer op zijn plaats. Dus maar terug naar de Faeröer. Dat is nu zijn nieuwe thuis. Mattias werkt eerst in een fabriekje waar rommel voor toeristen wordt gemaakt, dan bij de plantsoendienst, die bomen in leven probeert te houden op de eilanden (een hopeloze onderneming). De subsidie voor het opvangtehuis wordt ingetrokken. De bewoners besluiten hun krachten te bundelen voor een spectaculaire ontsnapping.

De bijna vijfhonderd bladzijden die Johan Harstad voor dit dunne verhaaltje nodig heeft, lezen vlot weg. Soms voel ik dat hij humor nastreeft, of diepzinnigheid, maar het raakt me niet. De karakters blijven, ondanks alle pogingen tot uitdieping, van bordkarton. Sommige gebeurtenissen zijn ronduit onwaarschijnlijk. (Denk maar aan de manier waarop de nieuwe gast Carl in het gezelschap terechtkomt.) De ontknoping lost niets definitief op. Met de specifieke psychologische trek van het hoofdpersonage – niet de beste willen zijn en opvallen, maar liever nummer twee zijn en onzichtbaar blijven (zoals, inderdaad, de astronaut die niet als eerste voet op de maan zette) – wordt niets bijzonders gedaan.

Toegegeven, door alle beschrijvingen krijg je een indruk van het ruige klimaat en dito landschap daar op die eilanden ver in het noordelijke deel van de Atlantische Oceaan, en een massale griendenjacht is zeer beeldend beschreven. Maar om dit te smaken moet je je een weg banen door veel te veel oeverloze uitweidingen. Als een van de personages een pot koffie wil drinken, gaat hij eerst naar de kast, haalt daar het pakje gemalen koffie uit (nog een geluk dat de koffie al gemalen is), knipt het open, haalt een koffiefilter uit de koffiefilterverpakking (die gelukkig al open is), schikt die filter in de filterhouder, schept met het maatlepeltje de benodigde hoeveelheid koffie in de koffiefilter, en giet het water op, dat hij uiteraard eerst aan de kook heeft gebracht. Enfin, het heeft nogal wat voeten in de aarde en zo vul je natuurlijk wel vlug een paar honderd bladzijden.

Ik weet niet of ik nog veel zin heb om enkele tientallen uren van mijn leven aan Harstads meer dan 1200 bladzijden tellende bestseller Max, Mischa & het Tet-offensief te besteden. Kan iemand mij overtuigen om dat toch te doen?

 

Johan Harstad, Buzz Aldrin, waar ben je gebleven? (Nederlandse vertaling (2006) uit het Noors (Buzz Aldrin, hvor ble det av deg i alt mylderet?, 2005) door Paula Stevens)