Ik volg op Facebook een discussie tussen twee critici over het schrappen van Jef Geeraerts’ Black Venus uit de ‘canon’. Marijke Arijs verdedigt het volledig los van de auteur beoordelen van een literair werk: ‘De roman moet een vrijplaats blijven, waar een mens veilig is voor de politiek correcte meute. Morele, politieke of andere niet-literaire motieven mogen niet meespelen bij de beoordeling van een literair werk.’ Herman Jacobs is het in grote mate hiermee eens, maar hij vindt toch dat bij de beoordeling van een literair werk ‘morele overwegingen’ mogen meespelen: ‘niet alles wat gezegd en geschreven wordt is even waardevol, en die waarde kan wat mij betreft niet uitsluitend aan formeel-esthetische, dus uiteindelijk technische criteria worden afgemeten’. Stel – en ik parafraseer hier Jacobs – dat Dutroux een meesterwerk zou hebben geschreven, zonder dat wij weten dat hij de auteur is. Zouden wij het nog altijd een meesterwerk vinden wanneer de identiteit van de auteur ons ter ore zou komen?
Ik voeg daar het mijne aan toe:
Wat telt is: stijl en structuur (compositie) en de noodzaak waarmee die werden toegepast in functie van een perfect samengaan van vorm en inhoud. Authenticiteit. En dan pas het verhaaltje, de maatschappelijke relevantie, de ethische waarde. En helemaal op het eind: het persoontje van de auteur, die, wat mij betreft, de grootste schoft of feeks mag zijn. In die volgorde, maar ach, wat is het moeilijk om dat persoontje niet voorop te laten lopen in de beoordeling. Een goede lezer is hij/zij die – onder meer – zich daarvoor weet te behoeden. Hij/zij kan dat doen door zo lang mogelijk niets te weten over de auteur, door zich voor informatie over diens persoontje af te schermen. Eerst lezen, zo onbevangen mogelijk, en dan, eventueel, documenteren. En ja, als Marc Dutroux een meesterwerk zou geschreven hebben, dan zou het niet minder een meesterwerk zijn. Een beetje criticus zou het verdedigen. Zelfs tegen een witte mars in.
200702
