Maakt het verschil uit, te beseffen dat je er net zo goed niet had kunnen geweest zijn? Wat voegt het toe? Zou de wereld er anders uitzien? Je eigen kinderen zouden er alvast ook niet zijn. De vrouw die de moeder is van die kinderen zou andere kinderen, andere mensen op de wereld hebben gezet. Maar heb je verder iets gedaan wat onmisbaar, onvervangbaar is, wat de wereld een andere wending heeft gegeven?
Misschien is het vooral dat wat de creativiteit voedt: het besef dat het
onaanvaardbaar is dat de wereld dezelfde zou zijn geweest indien jij zelf nooit
zou hebben bestaan (zoals hij ook niet plots de andere kant op zal draaien
wanneer je straks niet meer zult bestaan). Indien je moeder het dwingende
advies van die 'aalmoezenier' zou hebben genegeerd en het vaderlijke gezag zou
hebben getart door toch met die gescheiden man in zee te gaan, zou hij,
alvorens haar spoedig in het weduweschap te storten, misschien de vader van
ándere kinderen geworden zijn. Maar jijzelf zou nooit hebben bestaan want voor
dat bestaan heb je die ene spermatozoïde van die ene man, jouw vader, nodig –
en die man zou jouw moeder in dat andere mogelijke leven nooit ontmoet of – in
beide betekenissen van het woord – gekend
hebben.
Het is een tegelijk beangstigende en troostende gedachte, en bovendien
een die niet enkel op het loutere bestaan van toepassing is. De volksmond lacht
het gedachte-experiment weg: ‘Ja, als mijn tante wieletjes had gehad, dan kon
ik ermee naar huis rijden.' De nutteloze veronderstelling. ‘Ik antwoord niet op
hypothetische vragen,’ leerde ons ooit een premier van dit land. Maar toch.
Stel dat ik dat kruispunt een seconde eerder was beginnen over te steken. ‘Er
is ook veel schoonheid in een verbrand gezicht,’ schrijft Gerrit Komrij.54
Stel dat die vuurbal mijn kleren in brand had gezet waardoor ik de rest van
mijn leven met een verminkt aangezicht had moeten rondlopen in plaats van,
zoals het in werkelijkheid was gegaan, een paar centimeter van mij weg te
blijven? Stel dat die studievriend, generaal C., mij niet die
vacatureadvertentie had opgestuurd, waardoor mijn professionele leven een heel
andere wending nam? (Ik kom op dit alles later nog terug.) Het heeft uiteraard
geen zin al die parallelle werelden in ogenschouw te nemen, dat weet ik ook
wel, maar het heeft misschien wel zin af en toe te beseffen dat die mogelijke
werelden er ook zijn en zich zullen blijven voordoen. Dat het leven een loterij
is en blijft. Wat als die klonter niet op die plek in mijn hersenen maar op een
andere tot stilstand zal komen? (Deze laatste zin schreef ik vóór het ongeluk dat mij
in de zomer van 2018, via de complicatie van het zadelembool die er een
onrechtstreeks gevolg van was, bijna het leven kostte.)
54 Gerrit
Komrij, De buitenkant, 153
Lees hier
LVO vanaf het begin
