16 maart 2016
woensdag
BIJZONDER
Moet een leven bijzonder zijn om het te
vertellen? Maar anderzijds: is niet elk leven bijzonder? Of bijzonder genoeg om
te vertellen?
Zowel Ted Hughes als Aleksandar Hemon
hebben het over het schrijven als middel om trauma’s te helen. Maar, zegt
Hughes, iedereen heeft zijn trauma’s. Hij lijkt te suggereren: iedereen kan
zijn schrijven rechtvaardigen. De rechtvaardiging voor een schriftuur ligt niet
in het al dan niet bijzonder zijn van een leven want dat is élk leven. De
rechtvaardiging voor een schriftuur ligt in de kwaliteit van het schrijven. In het
vermogen te troosten, en waarin anders dan in schoonheid is dat vermogen
gelegen?
In het hoofdstuk waarin Hemon het heeft
over het helende schrijven, vertelt hij over zijn zieke dochter, een kind dat
nog geen tien maanden oud is. Het zijn aangrijpende bladzijden. Maar is het
goede literatuur? Is het aangrijpend omdat het verhaal aangrijpend is, of is
het aangrijpend omdat het goed geschreven is?
Aleksandar Hemon vertelt ons in Het
boek van mijn levens wie hij is. Hij vertelt over zijn jeugd in Sarajevo,
zijn ouders, zijn vrienden en eerste vriendinnetjes. Het voetballen op straat,
het schaken met zijn vader. Hij is tegen de twintig wanneer die stad, in 1993,
onder beleg komt te liggen. Toevallig is Aleksandar dan net met een beurs het
land uit, naar de Verenigde Staten. Hij blijft daar, zij het dat hij wel last
heeft van schuldgevoelens: moet hij niet samen met zijn vrienden van weleer
zijn stad, en dus ook zijn verleden, helpen verdedigen? Hemon beschrijft hoe
weinig evident het is om in Amerika te integreren, aan een slechtbetaalde job
te geraken, vrienden te maken. Hij trouwt en scheidt en geraakt aan lager wal.
Hij begint te schrijven en ontmoet dan de liefde van zijn leven. Twee kinderen,
waarvan er eentje ziek is...
Een geaccidenteerd bestaan, al bij al, en zeker het
vertellen waard. Hemon beschrijft het vlot, al zal het, dat voel ik nu al, zó
weer weg zijn.
(Ted Hughes, Ik wil nooit
vergeven worden en Aleksandar Hemon, Het
boek van mijn levens) ¶
