notitie 116

(220212)

 

ZELFPORTRETTEN (1)

 

Toen ik in het begin van de jaren negentig voor mijn toenmalige werkgever de inmiddels allang ter ziele gegane Brugse kunstgalerie De Lege Ruimte bezocht om eens te kijken waarover ik kon schrijven voor mijn galerierubriekje in het idem dito, ik bedoel allang ter ziele gegane, maandblad Kunst & Cultuur, kwam ik in contact met een reeks zelfportretten die mij in hoge mate intrigeerde, namelijk die van Philip Akkerman. Deze Nederlandse kunstschilder was toen al een tiental jaar uitsluitend zelfportretten aan het schilderen. Vandaag lees ik in de krant dat Philip Akkerman nog altijd zelfportretten schildert. Sterker nog, hij blijft zichzelf als enige onderwerp van zijn schilderkunst nemen. Hij heeft al meer dan tienduizend keer zichzelf afgebeeld. Op zijn website kun je aan de hand van een selectie uit zijn oeuvre een indruk krijgen van hoe de man in al die jaren veranderd en verouderd is. En het dient gezegd: hij doet niet zijn best om een flatterend portret op te hangen.

De portretten zijn gelijkend, maar niet realistisch geschilderd. Gelukkig maar, denk ik dan. Akkerman probeert vele stijlen uit. Soms blijft hij dicht tegen het spiegelbeeld aanleunen, dan weer maakt hij een uitvergroting van bepaalde trekken, vervormt hij zijn gelaat, past verschillende technieken toe, citeert werk van andere kunstenaars uit uiteenlopende periodes van de schilderkunst. We krijgen niet alleen een beeld van een veranderende fysionomie, maar ook een verslag van de evolutie van de interesses van deze monomane kunstenaar.

In een geschreven zelfportret (in Ons Erfdeel 2007) schrijft Philip Akkerman, die zich in die tekst als privépersoon een ‘saaie huismus’ noemt maar als kunstenaar ‘gekker dan Van Gogh’: ‘Aanvankelijk schilderde ik wel degelijk mezelf zoals je dat bij een zelfportret verwacht. Ik schilderde terwijl ik steeds in de spiegel keek of alles wel klopte. Maar al vrij snel, zo moest ik vaststellen, verflauwde mijn belangstelling voor het spiegelbeeld. Het schilderij werd belangrijker. Ik wilde mooie schilderijen maken.’

Philip Akkerman zal zeker niet de enige zijn die een dergelijke onderneming opzet. Ik herinner mij op Facebook Peter Van Heirsele (aka Herr Seele) iets gelijkaardigs te hebben zien doen: met een hardnekkige frequentie olieverfzelfportretten produceren. Meer bepaald: elke dag, het hele jaar 2017 lang. Bij hem waren, in tegenstelling tot Akkerman, het decor en de attributen vaak belangrijk. En uiteraard was er ook een humoristische toets – in elk geval ontbraken de zwaarte en het autobiografische sérieux die Akkermans zelfportretten kenmerken. Herr Seele: ‘Elke dag een uur in de spiegel kijken, het spaart je een bezoek aan de psycholoog uit.’

Ik maak ook wel graag eens een tekeningetje, het liefst van mensen, en bij gebrek aan model verzin ik iets of neem ik een spiegel ter hand. Maar na enkele sessies houd ik mijn eigen kop dan weer voor een tijdje voor bekeken. Ik geraak niet verder dan wat narcistisch gepruts, raak niet aan de kunstgeschiedenis en zal nooit een plaats verwerven in de internationale kunstscene, zoals Philip Akkerman inmiddels heeft weten te bewerkstelligen. Nu ja, hij is natuurlijk ook een echte en in elk geval veel betere tekenaar en schilder! Ik leg mij daar bij neer.

 

foto Herr Seele © Geert Van de Velde