(220209)
PREDIGITAAL
Op de website van The New York Times vind ik een artikel over een ‘crowdsourced art project’ op Instagram. Het project brengt de predigitale studentencultuur van de zogenaamde grunge-periode in de jaren negentig in beeld. Een zekere Matthew Atkatz, nu 46, vond ergens achterin een van zijn kasten een doos met oude foto’s uit die tijd en riep leeftijdgenoten op om ook hun oude dozen met vergeten foto’s op bruikbaar materiaal te inspecteren. Het kunstproject dat hieruit voortvloeide heeft tot doel: ‘exploring the ways in which young artists chronicled their lives and aspirations through photography in an era before social media’.
Een van de eerste zaken die opvalt, is dat de jongeren tot veel meer onderling verschillende groepen behoorden, met elk een eigen voorkomen: gothic, hippie, ska, ‘straight edge’, het kwam allemaal naast elkaar voor. Atkatz: ‘There were more delineated tribes in the ’90s. In some ways, I feel like social media has homogenized culture.’ Deze benadering is antropologisch. Maar onvermijdelijk ook sociologisch. De jaren negentig waren ‘a fun moment in history’. Alles was veel eenvoudiger, vindt Mr. Atkatz.
Een van de opvallendste verschillen met de huidige tijd is natuurlijk de technologie. Het samenleven voltrok zich nog grotendeels op analoge wijze. Sommigen hadden al een eerste computer (met van die omvangrijke kathodenschermen), maar digitale fotografie, sociale media, voortdurend gecommuniceer met afwezigen, gigantische schermen en honderden oplichtende gsm-schermpjes op een optreden: het bestond nog allemaal niet. De mensen gingen ongedwongener met elkaar om. De foto’s tonen niet alleen zich onbekommerd aan de geneugten van alcohol en nicotine overgevende jongeren, maar ook meer interactie en rechtstreeks contact. De foto’s die Atkatz verzamelt zijn niet geregisseerd en totaal onder controle, zoals de foto’s die wij gebruiken om op social media een geïdealiseerd beeld van onszelf de wereld in te sturen. Neen, het gaat er allemaal rauwer, minder flatterend aan toe. Een van de deelneemsters aan het project van Atkatz zegt hierover: ‘In die tijd werd het fotograferen niet gedicteerd door zelfbesef. We wilden het ritme van het leven capteren, er werd niet geposeerd.’
Natuurlijk hadden ook de gebrekkige cameratechnologie van die dagen en het amateurisme van de fotografen een duidelijke impact op de kwaliteit en de sfeer van de foto’s. En ook het feit dat fototoestellen vaak enkel bij speciale gelegenheden – lees: feestjes – werden bovengehaald, geeft ongetwijfeld een vertekend beeld.
Hierdoor draait het project van Atkatz niet onvermijdelijk uit op een nostalgische trip down memory lane. Maar de jonge mensen op zijn foto’s steken wel schril af bij wat je nu vaak te zien krijgt.
©
Anne Schachte
