I:819-823
Terug in Balbec is Marcel natuurlijk te opgewonden om de
slaap te kunnen vatten. Hij heeft te veel indrukken opgedaan en hij heeft ook
te zwaar gegeten. Uiteindelijk valt hij toch in slaap. Hij betreedt het gebied
met tous ces mystères que nous croyons ne pas connaître et auxquels nous
sommes en réalité initiés presque toutes les nuits (821:12-14): een
droomwereld met voorbije jeugdjaren, kwijtgeraakte gevoelens, een terugkeer van
de doden, etcetera. Zo droomt Marcel dat hij in een toneel de rol speelt van
een personage dat wordt getuchtigd pour une faute que je n'apercevais pas (820:30-31).
Marcel ontwaakt slechts moeizaam uit zijn zware slaap. Met
zijn lichaam voelt hij aan, nog voor hij de kracht heeft gevonden om een blik
op het uurwerk te werpen, dat het al na de middag is. Rust en gezondheid zijn
in hem teruggekeerd. Opnieuw bevolken gedachten zijn hoofd; ze ‘bestaan’
opnieuw, een existence dont hélas! jusqu'ici elles n'avaient pas su profiter
(822:11-12)
Marcel wijdt zijn eerste gedachte aan Legrandin, over wie hij blijkbaar gedroomd heeft. Hij zou hem graag ontmoeten en stelt vragen over hem aan zijn grootmoeder, die inmiddels de slaapkamer heeft betreden.
Marcel denkt ook – onwillekeurig – aan een blond meisje dat
gisterenavond in Rivebelle naar hem heeft omgekeken. Onwillekeurig: zo'n
herinnering is onvrij omdat wij op het moment zelf van de waarneming nog niet
konden inschatten dat wij naderhand uitgerekend deze waarneming tussen vele
andere de belangrijkste zouden vinden; maar mogelijk zijn we nu net in zo’n
herinnering in de hoogste mate vrij aangezien zo’n herinnering op zichzelf
staat, il est encore dépourvu de l'habitude (822:43).
*
Met deze tamelijk warrige bladzijden over slapeloosheid en
slapen en ontwaken eindigt een onderdeel van de Recherche. Althans in de
Nederlandse vertaling die ik bezig. Daarin is In de schaduw van de bloeiende meisjes, het tweede deel van de Recherche, onderverdeeld in drie delen.
Met de beschouwingen over slaap eindigt daarvan het tweede, ‘Plaatsnamen: de
plaats’. Het volgende deel heet ‘Plaatsnamen:
de plaats (vervolg)’. In mijn Pléiade-editie wordt die opdeling
in A l'Ombre des jeunes filles en fleurs niet aangebracht. Daar gaat de
tekst gewoon door, de slaapbeschouwing wordt enkel door een witregel van het
vervolg gescheiden.
De
vorige afleveringen van deze Proust-lectuur zijn hier te lezen: Rechercheur.
