Regelmatig dient een nieuwe technologie zich aan waarbij
de gebruikers een bepaald gedrag aan de dag leggen of een houding aannemen die tot
op dat moment ongezien is. Zo ging het – in recente tijden – met de mobiele
telefonie en de elektronische sigaret, zo gaat het vandaag met de step-met-batterij
en de solowheel. En er volgen vast nog meer innovaties die aanvankelijk vreemd
zullen ogen, om vervolgens ingeburgerd te geraken.
In het begin van de jaren 2000 deed de digitale fotografie haar intrede.
Er kwamen toestelletjes op de markt waarbij de gebruiker niet meer met één oog door
een zoeker moest kijken, maar waarbij op het schermpje op de achterzijde
zichtbaar was hoe de foto er zou gaan uitzien. Deze nieuwe technologie bleek
zeer aantrekkelijk. Het aantal fotografen steeg exponentieel, en elk van die
fotografen maakte véél meer foto’s – want het kostte toch niets. Door hun
aantal en hun opzichtige houding werd fotografie een veel minder discrete
bezigheid dan voorheen.
Maar daar blijft het niet bij. Zoals de smartphone niet
alleen maar een telefoon is maar ook het sociaal verkeer op zeer ingrijpende
wijze beïnvloedt, zo is digitaal fotograferen niet zomaar een ander soort fotograferen.
Het toestel-met-schermpje leidde tot een fundamenteel andere manier om – als fotograaf
– naar de werkelijkheid te kijken. Waar de klassieke viewfinder een instrument was om béter te kijken en de blik
intensifieerde zoals een bril of een verrekijker dat doen (het ene oog kijkt
erdoorheen terwijl het andere de omgeving in de gaten houdt), daar wordt het
schermpje op de achterkant van het toestel, en eigenlijk het hele toestel én de
twee armen waarmee de fotograaf het op ooghoogte brengt, een belemmering om
goed te kijken (beide ogen zien enkel dit scherm, niet meer het onderwerp
erachter). Ik heb nooit kunnen en ook niet willen wennen aan deze ergerlijke en
potsierlijke aanblik. (Maar ik neem zelf ook vaak die houding aan: niet elk
toestel waarmee ik werk heeft een zoeker.)
Deze foto’s zijn een commentaar op de nieuwe
fotografenhouding. De geportretteerde reisgenoten hadden enkel oog voor wat zij
op de achterkant van hun toestel voor waar hielden, niet voor de context waarin
ik hen plaatste.
Meteora (GR) –
080328
