WE ZIJN ALLEMAAL PAVLOVS HOND
Maria Ressa spreekt in het stadhuis van Oslo haar Nobelspeech uit ten aanzien van een gering aantal over de prachtige zaal verspreide toehoorders en, via het net, de wereld.
Zij begint haar toespraak met een dankwoord en dan meteen, koud gepakt, een lijst van vermoorde journalisten en advocaten. Maria Ressa is een Filipijnse journaliste. Samen met Dmitri Andrejevitsj Moeratov heeft zij dit jaar de Nobelprijs voor de Vrede gewonnen. Omdat de waarheid, die journalisten verondersteld worden aan het licht te brengen, onder druk staat. Onder meer doordat journalisten steeds vaker het slachtoffer zijn van intimidatie en zelfs eliminatie. Maar ook op subtielere, minder tastbare manieren wordt deze voor democratie essentiële functie bedreigd.
Maria Ressa, in haar speech (ik parafraseer): ‘De oude “poortwachters” van de waarheid, de journalisten, moeten het opnemen tegen de nieuwe poortwachters van de technologie. Die hebben ons geïnfecteerd met het leugenvirus, zij zetten ons tegen elkaar op, zij wakkeren onze angsten, onze woede, onze haat aan en helpen zo overal in de wereld autoritaire machthebbers en dictators in het zadel. Leugens die angst en haat promoten worden meer gedeeld dan nieuws dat op feiten is gebaseerd. Dan waarheid dus. Zonder feiten geen waarheid. Zonder waarheid geen vertrouwen. Zonder vertrouwen geen gedeelde realiteit, geen democratie, geen mogelijkheid om de grote existentiële problemen van onze tijd aan te pakken: klimaat, corona, de strijd om de waarheid. Vooral Amerikaanse internetbedrijven spinnen er garen bij om het slechtste in de mens naar boven te halen. “Online violence is real world violence.” Dat konden we op 6 januari 2021 zien in Washington DC.’
Wat doen die sociale media? Maria Ressa: “I’ve repeatedly called it a behaviour modification system in which we are all Pavlov’s dogs. Onze private ervaringen worden opgeslagen in databases, die verkocht worden aan de hoogste bieder. Highly profitable micro-targeting operations are engineered to structurally undermine human will.’
Lees wat er staat, wat die kleine moedige vrouw, Maria Ressa, die niet eens zeker is dat ze volgende week niet in een Filipijnse gevangenis wordt weggestopt, of erger nog, daar in Oslo zegt: ‘structurally undermine human will’; ‘a behavior modification system’.
Om het goede te herstellen, moeten we eerst en vooral geloven dat het bestaat. Het goede bestaat. Het goede herstellen betekent: zich inzetten voor een wereld die ‘more compassionate, more equal, more sustainable’ is. Dat zal niet vanzelf gaan. Je moet uitgaan van een ethiek, van ‘ethical honor’. ‘What are you willing to sacrifice for the truth?’
Er moet een nieuw informatie-ecosysteem komen. Er is veel wetgevend werk nodig om die Amerikaanse bedrijven in te tomen en om de regimes die erop gedijen te kortwieken. Een ander element is de steun aan onafhankelijke journalistiek, en: ‘the collapse of the advertising model for journalism’. Het loskoppelen van waarheidsstreven en reclame dus, wat – zo voeg ik eraan toe – een in de kern altijd een ongelukkig samengaan is geweest omdat reclame intrinsiek op leugenachtigheid is gebaseerd.
Dit is een kantelpunt: ‘we can continue down the path we’re on and descend further into fascism or we can choose to fight for a better world’.
https://www.youtube.com/watch?v=m1w3rRRBoq8
