het leven als voorlopige oplossing: notitie 52

woensdag 8 december 2021

notitie 52

HET KNALGELE BROMMERTJE

Het is door Marnix De Keukelaere dat ik nu – voor even – terugkeer naar Georges Perec. (Perec behoort tot het handvol auteurs waar ik al mijn hele lezende leven regelmatig naar terugkeer, waar ik altijd een veilige haven vind, en waar ik dan weer, zonder mij verder in hen te verdiepen, afstand van neem in de vaste overtuiging dat ik er altijd mag aanmeren om er nog meer te ontdekken dan wat zij mij al hadden gegeven. Perec, Mann, Sebald, Proust, Brouwers, Joyce, Yourcenar, Saramago, Pessoa, Carver, Elsschot, Auster, Flaubert – in willekeurige volgorde.)

Na Ruimten rondom neem ik een heel klein boekje ter hand dat ik ooit (23 juni 2004, blijkens het in het boek zelf bewaarde kasticket) kocht in het Parijse warenhuis La Samaritaine. Ik moet naar de datum kijken om te weten met wie ik daar toen was. (Altijd gênant: wel nog weten dat je ergens geweest bent, maar niet meer met wie.) We bezochten het warenhuis uiteraard enkel omwille van de architectuur, maar ik vond toch dat ik er best wel iets mocht kopen als aandenken – en dat werd dus: Quel petit vélo à guidon chromé au fond de la cour? Ik moet er wel bijzeggen dat het formaat van het boekje een rol heeft gespeeld aangezien we nog een hele namiddag struinen door de Lichtstad voor de boeg hadden, en ook dat de toen nog maar recent doorgevoerde vernieuwde vormgeving van de Folio-pockets op mij altijd een onweerstaanbare aantrekkingskracht heeft uitgeoefend.

Zeventien jaar heeft het boekje op een van mijn planken tussen de andere Perecs op mijn aandacht moeten wachten. Zeventien jaar.

Voor het verhaal moet je het niet lezen. De personages zijn nauwelijks uitgewerkt. De thematiek is heel summier samen te vatten: dit is een speels antimilitaristisch pamflet. Quel petit vélo… gaat over een poging van een jonge Franse militair om aan de mobilisatie te ontsnappen die hem naar Algerije zal brengen en over de onhandige hulp die zijn vrienden hem bij die poging verlenen. In Algerije wacht hem een ongewis lot en – wat erger is – door die ongewenste uitstap dreigt hij voor geruime tijd verstoken te blijven van het comfort dat hem te Parijs wordt verschaft door ‘sa bien-aimée’ (12), die hem onder de huid is gekropen.

Het plezier van deze tekst ligt in het plezier waarmee hij geschreven is, het pure taalplezier, en dus moeten diegenen die het Frans voldoende machtig zijn hem absoluut in zijn oorspronkelijke taal proberen te lezen. (Ik ben eigenlijk heel benieuwd wat Leo van Maris er in 1992 van gemaakt heeft in Wat voor brommertje met verchroomd stuur achter op de binnenplaats?. Is dat de enige en tot nu toe laatste vertaling in het Nederlands, Rokus Hofstede?)

Perec ontbindt al zijn duivels – en dat zijn er heel wat. Zijn spelvreugde is aanstekelijk, genereus stort hij zijn talloze woordspelingen, stijlfiguren, verbasteringen, versprekingen, komieke herhalingen van lichtjes verschuivende namen en wendingen over ons uit. Eigenlijk moet je de tekst luidop lezen, en liefst heel snel. (Een idee kunt u zich vormen op dit adres: https://www.youtube.com/watch?v=VzUVxooE8zI.) Tussen de verhaallijntjes door knettert een knalgeel brommertje als een rode draad door Parijs, van het Fort Neuf te Vincennes naar Montparnasse en terug. (En af een toe in de novelle bevinden we ons met de actie op het vaste ankerpunt van het kruispunt de la rue Boris-Vian et du boulevard Teilhard-de-Chardin.

Marnix De Keukelaere, dat moest ik nog vertellen, is een kunstenaar die ik op Facebook heb leren kennen en die ik – wat ik al vaker heb nagestreefd – nu ook in het werkelijke leven heb ontmoet, al was het maar voor eventjes want een plicht riep die dag en ik kon niet langer dan een kwartiertje vrijmaken om Marnix in De Tank te begroeten waar hij in het kader van Brugge Foto Festival enkele van zijn werken presenteert. Hij laat zich voor dat werk inspireren door Perec. Door Espèces d’espaces, maar ook door La Vie mode d’emploi, waarin vooral het spel met de interieurs hem bezighoudt.