METAFOORMETEOOR
Eerst dit. Don’t Look Up duurt bijna tweeënhalf uur en heeft mij geen seconde verveeld. Of neen. Toch laat ons zeggen een minuut of zo, en dat was toen het arrogante en hyperoppervlakkige popsterretje Riley Bina (vertolkt door het hyperoppervlakkige popsterretje Ariana Grande) op het podium van een Zeer Groot Sportpaleis een als stroop verpakte onheilstijding moest zingen – omdat dat nu eenmaal de enige manier is, blijkbaar, waarop onheilstijdingen nog kunnen worden gecommuniceerd: als stroop verpakt. Maar die verveling is beoogd, en daarom vergeeflijk.
Don’t Look Up is een schitterende film. Het verhaal? Een op een academisch zijspoor geparkeerde astronoom en een van zijn studentes (Leonardo DiCaprio en Jennifer Lawrence) ontdekken dat een enorme komeet binnen zes maanden onze planeet zal treffen. De impact zal het einde betekenen van alle leven en er is dus wel enige urgentie met deze zaak gemoeid. Alle kleinschalig binnenlands geprul waarmee de goegemeente wordt beziggehouden, in dit geval de live op tv te volgen hereniging van het kindzangeresje Riley Bina met haar hiphoppartner, staat aanvankelijk in de weg. De boodschap wordt niet geloofd. De presidente (Meryl Streep in een glansrol (met dank aan haar opticien)) denkt natuurlijk eerst en vooral aan de verkiezingen die nog voor de komeet zal inslaan op het programma staan. En de boss van het computerbedrijf Bash (Mark Rylance, die een zwaar-autistische kruising/reïncarnatie speelt van Bill Gates en Steve Jobs) heeft de échte touwtjes in handen. De media hebben al helemaal geen boodschap aan de onheilstijding van de astronoom en zijn assistente. Na een eerste televisieoptreden wordt het stel afgevoerd omdat de hysterische assistente een steile daling in het aantal clicks had veroorzaakt. Het publiek zet haar meteen weg met uitlachmemes (die wel beter als clickbait fungeren). Kortom, de in commercieel en politiek opzicht weinig entertainende nakende meteoorinslag moge dan al in staat zijn om de planeet te vernietigen, door de muur van verdwazing en geestelijke lamheid die onze hedendaagse samenleving kenmerken geraakt hij niet.
De meteoor van Adam McKay is natuurlijk een metafoor. Ongeveer alles in deze zeer onderhoudende spektakelfilm – waarin heel wat cinematografische verwijzingen (onder meer 2001: A Space Odyssey, Jurassic Parc, Saving Private Ryan) en feiten uit de recente Amerikaanse geschiedenis (het trumpisme en een duidelijk op Steve Bannon geënte presidentiële adviseur, polarisatie, een antivaxachtige volksopstand die zich op vrijheid beroept en de manifeste evidenties voor het bestaan van de intussen al met het blote oog zichtbare meteoriet naast zich neerlegt) zijn verwerkt – is herkenbaar: dit is inderdaad de wereld waarin wij leven, een wereld waarin amusement het haalt op informatie, fake news op waarheid, kortetermijnhebzucht op vooruitziende duurzaamheid. Iedereen weet dat de wereld naar de knoppen gaat, maar deze truth is te unconvenient. Adam McKay houdt ons een spiegel voor.
Een spiegel die op zijn beurt onderhoudend, amusant en verdovend is. We zien een plejade van filmsterren, in een uitstekend verfilmd script, dat spannend én grappig is, met nog wat sentimentaliteit en goed-gevoel erbovenop. En we verlaten de bioscoop met het besef dat we morgen weer met onze kleine besognes bezig zullen zijn en niet met een strategie om de metafoormeteoorinslag af te wenden. Het totalitarisme van geld, macht en entertainment doet zijn werk. De film die dit wil aanklagen maakt er zelf deel van uit.
Adam McKay, Don’t Look Up (2021)
