De introductie van nieuwe technologieën heeft soms een
impact op de manier waarop mensen zich in de openbare ruimte begeven. Ik herinner
mij de eerste mobiele telefoontoestellen, hoe vreemd het toen was dat je iemand
op de trein een telefoongesprek zag en hoorde voeren. (Eerst was je zelf
opgeschrikt door het op die plek nog heel vreemd klinkende signaal.) Of neem tegenwoordig
het zich voortbewegen op een elektrische autoped, of op zo’n rijdend wiel. En
hoe vreemd is niet, welbeschouwd, het bijna algemene op straat wandelen met een
smartphone voor zich uit, waarop blijkbaar dingen te lezen en te zien zijn die
interessanter zijn dan wat in de onmiddellijke omgeving waar te nemen valt.
Bijvoorbeeld hindernissen waarover je kunt struikelen of waar je tegenaan kunt
lopen. Net zo heeft in het begin van het millennium de opkomst van digitale
fototoestellen, met een schermpje op de achterzijde, geleid tot de introductie
van de voorheen nimmer waargenomen houding die op deze foto werd vastgelegd.
Maar deze foto toont méér. Hij toont wat typisch is voor die nieuwe
technologie. Vroeger, met analoge toestellen, keek je door de zoeker van het
toestel naar de werkelijkheid. De zoeker intensifieerde de blik. Hij kwam
tussen oog en werkelijkheid te staan, maar dan wel als instrument om béter te
kijken, zoals een loep of microscoop of verrekijker. Digitale toestellen
daarentegen, toch zeker deze zonder de door de aanwezigheid van een schermpje
op de achterzijde ‘overbodig’ geworden zoeker, plaatsen zich tússen kijker en
werkelijkheid. De kijker-fotograaf ziet niet langer de werkelijkheid, hij ziet
het schermpje dat de werkelijkheid afbeeldt. Dat maakt een groot verschil uit want
door vanop zekere afstand naar dat schermpje te turen, sluit hij zich voor zijn
omgeving af in plaats van zich ervoor te openen. Bovendien sluit hij ook voor
anderen die omgeving af want waar de analoge fotograaf vaak een zo onopvallend
mogelijke positie innam, zich ervoor hoedend het zicht van anderen te
belemmeren, daar blijft de digitale fotograaf vaak hinderlijk in de weg staan.
Denk aan wat op concerten gebeurt. Daar heeft het feit dat iedereen
fotografeert en filmt een ernstige impact op de beleving, ook van wie optreedt.
Op deze foto zien we wat er aan de hand is met dat digitale
fotograferen. Deze man heeft enkel oog voor wat hij meent dat belangrijk is –
we weten niet wat, maar het is waarschijnlijk niet zó belangrijk. (Wat is er
overigens met de foto gebeurd die hij daar maakt?) Voor de anomalie achter hem,
het uit vreemde verkeersborden samengestelde kunstwerk, heeft de man geen oog.
De relatie tussen dit object en de in een knullige houding betrapte persoon wiens
aandacht naar iets anders uitgaat, maakt duidelijk wat de maker van deze foto
over zijn collega-fotograaf denkt.
Lille (F) - 060528
