(opgelet: deze tekst is 12 1/2 jaar geleden geschreven)
non
Analisten buigen zich over het Franse non dat gisteren werd uitgesproken in het referendum over de
Europese grondwet. Ze gewagen van un
clivage sociologique, een sociologische scheidslijn tussen ja en neen. Het ‘ja’
en het ‘neen’ zijn niet politiek te duiden (zowel extreemrechts als extreemlinks
stemden ‘neen’ en het traditionele links (de socialisten) is volkomen
verdeeld), noch geografisch (noord en zuid stemmen ‘neen’, het westen en Parijs
‘ja’, de ene stad of plattelandsstreek ‘ja’ en de andere dan weer ‘neen’ – veel
systeem valt daarin niet te onderkennen). Maar wat wel duidelijk is gebleken,
is dat al wat welvarend is en door het eigen comfort tot conservatisme geneigd,
‘ja’ heeft gestemd, terwijl de meerderheid van ‘neen’-stemmers bestaat uit
werklozen, werkonzekeren, arbeiders (dat is tegenwoordig een synoniem van
werkonzekeren), steuntrekkers, boeren, armen, homo’s, kansarmen,
intellectuelen, enzovoort. ‘Een coalitie van de angst’, noemen de Europa-bobo’s
het (Barroso, Dehaene…). Waarbij ik me dan afvraag: als die analisten gelijk
hebben met hun clivage sociologique,
dan is dat referendum van gisteren niet alleen een peiling naar een politieke
overtuiging met betrekking tot Europa maar eigenlijk – de facto – in de eerste
plaats een onderzoek naar de psychologische toestand van een hele natie – en
dan is het resultaat (meer dan de helft van de bevolking is ontevreden,
onzeker, angstig, pessimistisch, bang, malcontent, verontrust…) echt wel
revelerend. Deze peiling legt bloot dat Frankrijk een depressief land is.
Maar evengoed, en dat is het hoopgevende, dat un des pays fondateurs openlijk de hele
Europese constructie ter discussie stelt. Een van de ‘neen’-stemmers op tv
verwoordde het heel goed (het was een zwarte vrouw): ‘Ik wil wel Europa, maar
niet het liberale Europa dat ons in de maag wordt gesplitst. Ik wil een
sociaal, tolerant, vrij en niet-racistisch Europa.’ Dat is dan toch wel wat ruimer gedacht dan die
ene Nederlander, ook op tv, die zegt woensdag ‘neen’ te zullen zeggen omdat
hij, als homo, vindt dat Europa niet genoeg voor de homo’s doet.
