TOEN DE DIEREN NOG SPRAKEN
Ik weet niet of de vogelgriep zich kan overzetten op de mens en wat daar dan eventueel de gevolgen van zouden kunnen zijn, maar wat ik wel weet is dat hij (de vogelgriep) weer in het land is (dat heb ik gehoord) en dat er geen haan naar kraait. Ah neen, want we hebben nu zelf iets anders zitten. Dat die vogels maar hunne plan trekken.
Toen de vogelgriep hier een paar jaar geleden een eerste keer was, werd daar nog veel aandacht aan besteed. Het was iets in de orde van de gekkekoeienziekte of de varkenspest. Maatregelen dienden getroffen, we konden niet voorzichtig genoeg zijn. Nu is hij daar weer. Een gevolg is, hier in mijn onmiddellijke leefomgeving, dat de zwanen die op het Stil Ende wonen (grazen, snorkelen, pronken, mekaar ambeteren, ruziemaken, drijven – enfin, zowat alles wat die zwanen kunnen doen behalve vliegen want ze zijn ‘geknipt’) – dat die zwanen dus worden geëvacueerd. Dit wil zeggen: ze worden ondergebracht in het zwanenasiel van de Brugse Groendienst, waar ze veilig zijn voor het besmettingsgevaar dat wilde vogels van allerlei pluimage vertegenwoordigen. Ze worden, met andere woorden, in quarantaine geplaatst.
Deze maatregel blijft zelf niet zonder gevolgen. Wanneer de zwanen er zijn – en de laatste tijd waren ze met een stuk of twintig – worden ook de voederbakken regelmatig aangevuld. Alles wat een lange nek heeft en groot genoeg is om staande op de bodem in de voederbak te graaien, of klein genoeg is om erin te landen (duiven, kauwen en dergelijke), pikt een graantje mee. De rest (waterhoentjes, meerkoeten, wilde eenden…) moet zich tevreden stellen met wat zwanen, kauwen en duiven naast de bak op de grond morsen – en dat is nog altijd heel wat want vogels weten niet wat proper eten is.
Een zeer nadrukkelijk aanwezige mee-eter is de Canadese gans. Op sommige dagen telde ik er tot voor kort, tot voor de nieuwe vogelgriepuitbraak, meer dan honderd. ’s Ochtends kwamen ze, druk met elkaar overleggend over de landing, in groepjes van tien tot vijfentwintig klokvast aangevlogen, en ’s avonds waren ze weer weg, na eerst luidruchtig verzamelen geblazen te hebben op de vijver, die ze vervolgens opnieuw groepsgewijs verlieten om naar hun slaapplaats buiten de stad te trekken. Interessant vind ik dat, die verdeling in pelotons en hoe de leden van die groepjes de hele dag gezamenlijk allemaal hetzelfde doen: in een rij (ganzenpas) zwemmen op de vijver, op één poot rusten op de oever, grazen, de voederbak plunderen wanneer de zwanen voldaan zijn. En over dat alles wordt voortdurend gecommuniceerd. Die ganzen gakken wat af.
Die communicatie vind ik zeer intrigerend. Ik kan het nog begrijpen als het gaat om zaken die onmiddellijk moeten besproken worden en rechtstreeks aanwezig zijn: de landing, de activiteit, het uur van terugkeer naar de slaapplaats. Maar bizar vind ik toch de communicatie over iets wat veraf is, niet alleen in ruimte maar ook in de tijd. Want wat gebeurt er, nu de zwanen er niet meer zijn? Inderdaad, de Canadaganzen blijven weg. Alsof er een van hen heeft gezegd: ‘Luister, kameraden, het is de moeite niet waard om naar het Stil Ende te vliegen want er is geen gratis graan meer!’ Ja, inderdaad: de bakken met voeder voor de zwanen zijn samen met de zwanen weggenomen.
De vorige keer dat er vogelgriep in het land was, nog niet zo lang geleden, was het ook zo. Meer nog: geen twee dagen nadat de zwanen terug waren, kwamen ook de Canadaganzen opnieuw opdagen. Dat was eigenlijk nog wonderlijker want hoe konden ze dat nu weten, op hun verre slaapvijver?
Vandaag is er nog één Canadagans achtergebleven. Is hij ziek of vleugellam? Moet hij als een vooruitgeschoven post het thuisfront op de hoogte houden? Hij zoekt het gezelschap op van een van de drie of vier zwanen die er ook nog zijn. Betreft het exemplaren die geen deel uitmaken van het Brugse zwanenareaal? Zijn het wilde zwanen die hier, net zoals de Canadaganzen, een gemakkelijke broodwinning hebben gevonden en zich door de omstandigheden hebben laten domesticeren? Zowel zwaan als gans zal zijn respectieve soortgenoten veel te vertellen hebben wanneer ze binnen afzienbare tijd opnieuw verenigd zullen zijn.
Of die ene gans de zwanentaal machtig is, weet ik niet. Maar ze komen wel goed overeen, heb ik de indruk.
