ZATERDAGAVONDONGEMAK
Laat mij eerlijk zijn en er niet flauw over doen: ik ben een pseudoprogressieve conservatieve boomer, met een voetafdruk van hier tot ergens net voor Tokio, principiëler in mijn hoofd dan in mijn daden, traag in werken en vaak veel te snel in mijn gedachten, een bekrompen en alleen maar schijnbaar ruimdenkende bourgeois met een stoppelbaard en schimmeltenen. Ik weet nauwelijks iets gefundeerds te vertellen over de aangelegenheden waarover ik meninkjes meen te moeten ventileren, hang mijn huik naar de wind (terwijl mijn buik…) en tel als de boekhouder van een zwartwerker de likes en hartjes onder mijn posts op het medium waarop ik krampachtig een schijn van schijnbestaan en een illusie van samenhorigheid probeer bij elkaar te sprokkelen. Ik vit op gsm-gebruik in gezelschap, houd niet van gescheurde skinny jeans en Lily Allen, en hang in de gordijnen als ik de zoveelste kattenfoto zie passeren op de sociale media of een foto van een bord met eten in dat alleen maar voor wie het opeet lekker is.
Ik heb zo mijn mening klaar over van alles en nog wat dat het geen naam heeft. En ik lag een tijd geleden niet ondersteboven van De avond is ongemak van Marieke Lucas Rijneveld, een debuutroman waarvan ik de titel zo moeilijk kan onthouden maar die er nota bene wel in is geslaagd om de Booker International Prize binnen te rijven. Stomme Booker Prize-jury, dacht ik nog in al mijn enggeestige vooringenomenheid, dat jullie zo’n jong en per definitie onrijp ding bekronen.
Nu goed, het boek is misschien niet zo goed. Daar blijf ik bij want meestal vergis ik me niet in mijn oordeel. Maar ik zal het toch maar eens herlezen, denk ik nu, nu ik MLR bezig gezien heb op tv want ze/hij heeft mijn hart veroverd. (Ik kort de naam af want ik struikel over die genderknoop.)
Die verovering des hartes hebben we, heb ik – alweer – te danken aan Thomas Vanderveken, aan hoe die gast in zijn onvolprezen programma Alleen Elvis blijft bestaan zeer goed voorbereid en met een buitengewoon oprechte vriendelijkheid zijn gasten tegemoet treedt. Ik denk niet dat ik me vergis wanneer ik zeg dat ik dit keer tussen gastheer en gast echte vonken van sympathie heen en weer zag knetteren; er waren lonkende blikken en glinsterende ogen en glimlachjes die méér waren dan het resultaat van de professionele drive om er vooral de sfeer goed in te houden. Neen, het klikte tussen die twee. Je kunt dat checken in de eindgeneriek. Wanneer Thomas, die op dat moment wéét dat zijn gast niet weet dat ze nog in beeld zijn, die gast één hand geeft, was het gewoon goed; geeft hij er twee, dan mag je ervan uitgaan dat er iets bijzonders is tot stand gekomen.
Thomas gaf Lucas (Marieke dus evenzeer) twee handen.
Het was zeer ontwapenend om van MLR zelf te horen dat ze haar keuze zo goed vond, dat ze van elk van de door haar gekozen fragmenten intens genoot. Dat zou ik ook wel eens willen doen, zo’n programma samenstellen, denk ik dan. Maar ja, ze zullen het de zestigjarige oeuvreloze boomer die ik intussen geworden hebben wel niet vragen, zeker? (Ze weten niet wat ze missen.)
Een van de hoogtepunten was ongetwijfeld het fragment met de roodverbrande Herman Brood in een schuimbad en een al wat meer belegen dignitarisse van het Leger des Heils die zonder veel omhaal zijn rug waste. ‘Je wrijft wel goed door,’ zei Herman, wiens schouders natuurlijk pijnlijk aanvoelden. En dan staat hij recht in volle glorie – in een programma met een genderfluïde centrale gast geen onbelangrijk detail – en vraagt de oude mevrouw om hem vooral grondig af te drogen. ‘Ja, ook daar!’ Wat zij zonder verpinken doet – hetgeen een behoorlijk ontroerend momentje toptelevisie oplevert, moet ik zeggen. En ik zeg het niet alleen omdat ik, aangebrand of niet, voor de heer Brood Herman een grote boon heb. Altijd gehad heb. Maar ja, hij is dan ook van de jaren tachtig.
Gôh, ik zou nog wel, als ik niet te stram ben, uit de bol kunnen gaan op de dansvloer als ze Saturday Night van The Wild Romance zouden spelen. Maar ze spelen het niet meer, helaas. En ja, De avond is ongemak zal ik nog eens herlezen. Met de nieuwe bril die Thomas en Lucas (Marieke) me vanavond hebben opgezet. Het kan niet zijn dat een schrijver/ster die zo rustig en verstandig en empathisch optreedt, zo matuur voor haar leeftijd ook (alsof ze in dat ene anderhalf uur dat het programma duurt van het meisje dat ik in haar zag is uitgegroeid tot een volwassen persoon), een boek heeft geschreven dat op niets slaat. Ik zal het een tweede keer lezen, dit keer zonder de boomeriaanse vooringenomenheid die me dicteerde dat zo’n ongedifferentieerd jong ding niet écht goed kón zijn.
