scherf 95

(dit is geschreven op 6 december 2020)

 

Vader leest de krant

In een opiniestuk op VRT NWS, aangekondigd met de quote ‘Hoe ga je in tegen iemand die overtuigd is dat de huidige situatie gelijk is aan wat in het Derde Rijk gebeurde?’ (wat natuurlijk mijn aandacht trok, gevoelig als ik ben voor vergelijkingen met de jaren dertig) bepleit filosoof Johan Braeckman de invoering van een vak Mediakritiek op school. Hij heeft het over tienjarigen – en inderdaad, je kunt er maar beter vroeg mee beginnen. Het is uiteraard een open deur die hier wordt ingetrapt: natuurlijk moet kinderen (media)kritische zin worden bijgebracht. Als dit nog niet op alle scholen wordt onderwezen, dan is dat een schande.

Wij moeten te allen tijde mediakritisch zijn. Dat betekent concreet dat wij bij het consumeren van bijvoorbeeld berichtgeving waakzaam moeten zijn en oog moeten hebben voor framing, tendentieuze informatie, fake truths, subliminale beïnvloeding en meer van dat fraais.

Laat mij de oefening doen en zien waar mijn oog op valt gedurende een vijftal minuutjes nieuwsconsumptie.

Op diezelfde website wordt een artikel aangekondigd over ‘de jonge fan Xander’. ‘Jonge fan Xander in tranen na steunboodschap wielrenner Mathieu Van der Poel’. Het nieuws achter deze teaser is dat de jonge fan Xander, ook een wielrenner, met wielrennen is moeten stoppen wegens hartklachten. Onverwacht kreeg hij van Mathieu Van der Poel een gesigneerd shirt toegestuurd. Uiteraard was de jonge fan Xander daarmee opgezet. Het gebaar is dan ook mooi. Maar met tranen in de titel spreek je meteen heel wat meer potentiële lezers aan. Emotionalisering, om niet te zeggen sentimentalisme.

Na wat naar beneden scrollen over allerlei intrigerende titels zoals ‘Mysterieuze ziekte treft honderden mensen in het zuiden van India’ (beangstigend) ‘Wetenschappers vinden eitjes van exotische tijgermug op snelwegparking in Namen’ (idem) en ‘Het “Havanasyndroom” verklaard: werden Amerikaans diplomaten in Cuba ziek door gerichte radiogolven’ (complotdenken aanwakkerend), komen we op een vaste rubriek: ‘IN KAART: hoeveel nieuwe besmettingen telde jouw gemeente de voorbije twee weken?’: competitie en provincialisering.

Onder een bericht over ‘de Warmste Week’ (nogmaals emotionalisering, behaaglijkheidsverspreiding, gewetenssussing) komen we bij de klimaatproblematiek: ‘Vorige maand was wereldwijd de warmste novembermaand ooit gemeten, Europa beleefde absolute recordherfst’. Hier valt geen speld tussen te krijgen: dit artikel bevat enkel onweerlegbare cijfers en statistische gegevens.

Op de een of andere manier kom ik nu op de website De Standaard Online terecht, waar ik mijn oppervlakkig onderzoekje voortzet. De eerste blikvanger daar is het artikel ‘Volledige muziekcatalogus van Bob Dylan verkocht “voor 200 miljoen dollar”’. Dat interesseert me wel, al was het maar om te zien of de journalist die dit bericht heeft vertaald (‘BTJ’ heeft het van BELGA, maar waar BELGA het van heeft, wordt niet vermeld) niet toegeeft aan de verleiding om een populistische verontwaardiging in zijn relaas te laten binnensijpelen. Iets in de aard van ‘hoe is het mogelijk dat iemand zoveel geld veil heeft voor dat nonchalante geneuzel’, of iets dergelijks. BTJ bezondigt zich daar niet aan. Zijn weergave van het nieuwsbericht beperkt zich tot het feit.

Het hoofdartikel in de sectie Binnenland stelt: ‘België zegt “ja maar” tegen hogere klimaatdoelstelling. Pas als je het artikel leest, verneem je dat de aarzeling een Vlaamse aarzeling is, geen Belgische: een klassiek voorbeeld van framing. Dat geldt ook voor het interview met een vrouw die getuigt over het intense verdriet dat ze had naar een abortus. Alle respect voor die vrouw, en het is inderdaad geen te onderschatten ingreep, volgens sommigen zelfs een vergrijp, maar is dit veralgemeenbaar? Bevat het artikel een getuigenis van iemand die een andere klok luidt?

Enzoverder, enzovoort. Een mens kan niet meer rustig zijn gazet lezen.