Ter aanvulling van het stuk hieronder over Marc Reynebeau’s artikel in De Standaard: de volledige, en bij nader inzien onvoorstelbaar lange (gezien het onderwerp), tekst.
'Een komiek godbetert!
Confidenties van de jury van De slimste mens'
BRUSSEL - Gisteravond werd de komiek Bert Kruismans de derde Slimste mens ter wereld' in de gelijknamige TV1-quiz. Hij haalde het in een bloedstollende finale tegen Koen Fillet en Greet Op de Beeck. De Standaard-redacteur Marc Reynebeau zag als eenmansjury van de quiz van op de eerste rij toe hoe dozijnen kandidaten een gooi naar de titel deden - en faalden. Een relaas van achter de coulissen.
,,Hopelijk verwart niemand mij met die enge macho-betweter in de juryzetel''
Van onze redacteur Marc Reynebeau
ALLES was said and done op 8 oktober. Toen eindigden de opnamen van de TV1-quiz De slimste mens ter wereld. Het productiehuis Woestijnvis blikte het programma in de studio's van Studio 100 in, op een industrieterrein in Londerzeel, tussen een visgroothandel en een frisdrankendepot. Londerzeel associeerde ik altijd met Gerard Walschap (de schrijver is er geboren), maar het zal me voortaan - ik vrees helaas voorgoed - alleen nog doen denken aan dat tv-spelletje, waarin ik de schertsfunctie van eenmansjury had opgenomen. Trivia hebben het overgenomen van de schone letteren. Ziedaar onze postmoderne tijd in al zijn concreetheid.
De opnamen begonnen eind augustus, twee afleveringen per avond, twee, drie keer per week. Ach, een mens kan toch niet elke avond gaan biljarten, dus waarom niet even daar de jury gaan uithangen. Zo halverwege de opnamen volgde wel even een dipje in het enthousiasme, maar dat schijnt normaal te zijn bij zulke lange reeksen, toch 32 afleveringen in totaal. Snel naderde 8 oktober, daarna kon ik weer gaan biljarten.
Tot het dan zo ver was en er een leegte intrad. Want biljarten doe ik natuurlijk niet echt. Dat de uitzendingen liepen tot gisteren, rekte het nog een beetje. Want eigenlijk, als ik eerlijk ben, het was best prettig om doen. Al was het maar omdat er met de presentator Erik Van Looy en de eindredacteur Sam De Graeve tussen alle ernst van het tv-maken in - en tv is een geweldige machine - voldoende te lachen viel.
De hele ploeg, ruim vijftig mensen, draaide gesmeerd, liet zich nooit overmannen door zenuwtoestanden en omringde de bij momenten wat slome jury altijd met veel begrip. Kapsones en vedettencultus heb ik in Londerzeel nooit gemerkt. Jossy mat me fraaie pakken en blitse hemden aan en bij het afschminken zorgden de make-up-meisjes Wendie en Heidi weleens voor een kleine gezichtsmassage. Waarover kan ik te klagen hebben?
JA, over de kandidaten in de quiz. Daarover klagen was mijn job. Want zo'n titel als ,,de slimste mens ter wereld'' mankeert het niet aan pretentie. Dus was het zaak om daar een relativerende noot bij te plaatsen, daarbij voorwendend dat de enige echte slimste mens te zoeken viel in de juryzetel. Hopelijk verwart niemand mij met die enge macho-betweter daar. Het was een mooie gelegenheid om wat te stoeien met de clichés, karikaturen en vooroordelen waar ons dagelijks leven van vergeven is.
De al even relativerende variëteit aan onderwerpen - van Shakespeare tot het cultverschijnsel Eva Pauwels - bood daar evenzeer alle aanleiding toe. Iemand als Frank Raes zag daar niet de pret van in, maar die verging dan ook van de zenuwen. Zeer begrijpelijk. Maar er mocht dus al eens gelachen worden, waardoor de quiz de dingen wat draaglijker maakte. En zo was het ook bedoeld, tegen nodeloze zwaarte, gewichtigheid of valse ernst.
Wie het allemaal met een monkel over zich liet gaan, zoals Hugo Coveliers of Axl Peleman, kwam er des te sterker uit. Hoe dan ook kon niemand afgaan in de quiz, zelfs niet wie er bij de eerste deelname al uit ging. Niemand had de quiz tenslotte nodig om een diploma van slimmerik te halen. In de drie reeksen van De slimste mens liep het maar één keer fout - iemand die aan een totale black-out ten onder ging. Die aflevering is nooit uitgezonden.
Sjoemelen kon helaas niet
Het geheim van De slimste mens is dat de kandidaten in het volle leven moesten staan en dus over alle denkbare onderwerpen werden ondervraagd, van het verhevene tot het uitgesproken triviale. Daar kwam veel geluk bij kijken, al vormde dat geen garantie. Jos Geysels ging de mist in bij het opsommen van partijvoorzitters, Louis Tobback zag bij een vraag over vrouwelijke ministers Freya Van den Bossche over het hoofd. Niet uit onwetendheid, maar gewoon, tja, er niet opkomen, zoals het ons allemaal wel eens gebeurt. Guy Mortier wilde dan weer bewijzen dat hij alles weet over Elvis Presley en nam daar uit koppigheid zoveel tijd voor dat die vragenronde hem uiteindelijk amper winst opleverde.
Ja, nieuwkomers kregen soms een vraag uit hun eigen interessegebied cadeau, al bewijzen deze voorbeelden dat dit lang niet altijd in hun voordeel speelde. Om het maar ronduit te zeggen: sjoemelen kon helaas niet. Van vrijwel alle vragen viel niet te voorspellen wie ze te beantwoorden zou krijgen. De jury had natuurlijk haar favorieten en werd niet eens geacht onpartijdig te zijn. Maar helaas, het spel kreeg zijn verloop volgens een zelfs voor de redactie en de jury niet te bevroeden logica.
Nog veel moeilijker te voorspellen was de vraag: zouden de kijkers er wel pap van lusten? Het bleken er almaar meer te zijn. Erik Van Looy koesterde een kleine privé-wens: in de finale het miljoen halen. Als het voetballen maar geen roet in het eten zou strooien. Het was maandag al zo ver: 1,006 miljoen om precies te zijn.
Gisteren haalde Bert Kruismans dan de oppergaai binnen. Een komiek godbetert! Hij won na een bloedstollende finale tegen twee werknemers van Radio 1, de presentator Koen Fillet en de journaliste en grote revelatie Greet Op de Beeck. De prijs: een fake oorkonde, uitgereikt door de jury die daarbij een laatste sneer niet kon laten. Geen fonkelende auto kwam de studio binnengereden, een cheque bleef al evenzeer achterwege. Er kwam niet eens een mooi meisje een bos bloemen afgeven. Wat een afknapper voor de winnaar.
Word dan eens de slimste mens ter wereld.'
