reactie

reacties op de recensie van Tuin, as van Danilo Kiš

Pascal Cornet Het was Herman Jacobs die mij eraan herinnerde dat ik ooit deze recensie schreef.

Herman Jacobs Mijn impressies, onlangs in mijn fb-hoekje wereldkundig gemaakt, waren dus een stuk impressionistischer dan deze doorwrochte, uitstekende recensie. Ik denk dat je herlezen inderdaad geen straf zult vinden, Pascal.

Pascal Cornet Herlezen is nooit een straf, Herman.

Herman Jacobs Dát ben ik niet met je eens. Ik herlees (ik vraag me zelf af waarom, eigenlijk) momenteel Malina van Ingeborg Bachmann, en het is me een volstrekt raadsel waar dit criant vervelende en moordend oninteressante boek zijn reputatie vandaan haalt. Of liever, dat kan uitsluitend -- zoals ik ook al vaststelde toen ik de heruitgave ervan bij Van Gennep, jaar of vijf geleden, recenseerde -- met het middelste van de drie delen te maken hebben, waar in soms grellen Bildern een beklemmende vader-dochterverhouding in wordt opgeroepen. Maar het beginstuk en het slotdeel, lieve God... Waren die maar ongepubliceerd gebleven. Nee, ik ben niet (meer) geïnteresseerd in andermans relatieshit. Ik ben principieel solidair met vrouwen voor zover zij, emotioneel, amoureus en anderszins, de klos zijn van patriarchale maatschappelijke verhoudingen. Maar daarom ben ik nog niet verplicht dit gezanik belangwekkend te vinden. Het persoonlijke is politiek, jaja -- helemaal waar, en leve het feminisme, dat dit aan het licht heeft gebracht. Niettemin, tegen dit Malina zeg ik nein.

Pascal Cornet Nu moet je toch buiten een klein wandelingetje maken, Herman. En wat dat herlezen betreft: ik herlees enkel wat ik het herlezen waard vind. Het leven is te kort.

Simon Gelten Ik heb vaak last van de onweerstaanbare drang om terug te keren naar boeken en films die ik als kind of jongeman boeiend vond, ook al weet ik vrijwel zeker dat ik teleurgesteld zal worden. Zo lees ik zo nu en dan nog weleens een hoofdstuk Karl May, hoewel die romans (althans in de onverkorte versies) volstrekt idioot zijn. Laatst nog eens een 'unabridged Tarzan novel' herlezen, Tarzan and the Jewels of Opar. Viel voor de verandering reuze mee

Pascal Cornet Het is een criterium om een boek goed te vinden: dat het bij herlezing nog béter blijkt te zijn dan je al dacht. Een soort van vicieuze cirkel, maar dan wel van de aangename soort.

Simon Gelten Ik heb vaak dat ik andere dingen in een boek waardeer en ook wel dat mijn waardering door de jaren heen sterk fluctueert. Ik leerde Dostojevski kennen als student en vond zijn boeken, met name Misdaad en Straf, geweldig. Toen ik hem een jaar of vijftien later herlas, struikelde ik over de vaak slordige opbouw en stijl en de christelijke tendens. Toen ik hem weer een jaar of vijftien later nog eens herlas, was ik weer geboeid door zijn worstelingen met het godsgeloof en het opkomende socialisme.

Pascal Cornet Herlezen is een vorm van autobiografische spiegeling: we lezen in het herlezen onze eigen ontwikkeling. Wonderlijk, inderdaad, hoe sommige auteurs wegkwijnen, terwijl we bij andere moeten toegeven dat we hen niet begrepen hebben. En uiteraard veranderen we zelf ook – onder meer door wat we gelezen en herlezen hebben. Geen lezen zonder herlezen, dus.