IN DE KNOOP
Twee recente berichten uit De Standaard. Het eerste gaat over een taaladvies van de Nederlandse Taalunie betreffende een ‘genderneutraal taalgebruik’. Het tweede gaat over Anuna De Wever. Als ik het mij goed herinner – maar ik volg dat allemaal niet zo – was er iets met de genderkeuze van Anuna. (Ja, dat kies je tegenwoordig. Enfin, dat is ook weer niet het juiste werkwoord, ik moet oppassen wat ik zeg, maar het is alleszins niet meer zoals toen er niet te kiezen viel en genderfluïde of genderonduidelijke personen niet wisten wat hun overkwam en daar ook niets over durfden te zeggen. Niet dat dat beter was, het was ánders.) In dat tweede artikel wordt het advies van de Taalunie meteen toegepast. Dat is wennen want het leidt tot een aantal opmerkelijke zinswendingen. Opmerkelijk, deels ook omdat ik spontaan geneigd ben, door hun onveranderde voornaam daartoe aangezet, om Anuna De Wever als een persoon van de vrouwelijke kunne te beschouwen. Ik lees het tweede artikel nauwgezet op taal – over de inhoud heb ik het hier niet.
‘Anuna De Wever heeft de deur achter zich toegetrokken bij Youth For Climate, de klimaatbeweging die de activist mee heeft opgericht.’ Zo luidt de eerste zin. Ik noteer dat er sprake is van een ‘activist’. Geen activiste dus. Maar waarom is zij (of het of hun) dan in het vervolg van het artikel niet gewoon een hij? In de tweede zin omzeilt journalist Max De Moor het probleem: ‘‘Na meer dan drie jaar bij deze beweging ben ik natuurlijk gegroeid en heb ik een beter idee gekregen van wat ik wil’, klinkt het.’ Handig. We zullen het wel vaker zien, ontwijkend taalgebruik in de porseleinwinkel van het genderneutrale taalgebruik. In de volgende zin is Anuna opnieuw een activist, en dan gaat het een tijdje goed, tot ik struikel over: ‘Op Instagram schrijft hen: “(…)”’ Nu kan ik toch een glimlach niet onderdrukken want is een hen niet een vrouwelijk dier? Daarom staat er natuurlijk ook niet ‘haan’. Ware het genderneutralere ‘hoen’ niet beter geweest? Dan krijg je: ‘Op Instagram schrijft hoen.’ Geef toe, dat klinkt toch minder onnozel. Nog altijd onnozel, maar toch minder. Ook aan de volgende zin blijf ik haperen: ‘In de praktijk heeft De Wever al enkele maanden de deur achter zich toegetrokken bij YFC, maar dat wil niet zeggen dat die de klimaatstrijd staakt.’ Alles om ‘hij’ of ‘zij’ te vermijden. Maar ‘die’, godbetert! Is dat de taal die we voortaan met z’n allen moeten spreken en schrijven om de gevoeligheden van enkelingen niet op de proef te stellen? Die ‘die’ is overigens geen schrijffout, wat ik aanvankelijk dacht, want hij wordt nog eens herhaald. En ten slotte, alsof er nog niet genoeg verwarring is, luidt een van de volgende zinnen: ‘"Na meer dan drie jaar bij deze beweging ben ik natuurlijk gegroeid en heb ik een beter idee gekregen van wat ik wil”, vertelt De Wever aan De Standaard over hun beslissing.’ Wiens beslissing? Wie zijn die anderen over wie tot dan toe in het artikel niets werd vermeld? Ach neen, het is weer zo’n ‘hun’, zo’n loslopend kieken zonder kop, een hen die geen haan wil zijn.
Om maar te zeggen. Ik vind het verwarrend, zelfs de knoop is zoekgeraakt in het kluwen en we zijn nog niet aan de nieuwe patatjes. Ik volg alvast mijn taalgevoel en zal het niet pikken – excusez le mot – indien men mij van genderonvriendelijk taalgebruik beschuldigt wanneer ik gewoon zij en hij en hun en haar en het en die en hen en haan en hoen schrijf wanneer ik vind dat dat van pas komt en niet wanneer een of andere woke stoottroep of instantie mij daartoe probeert aan te zetten. Het over haar met ‘het’ hebben, neen, dat krijg ik toch niet over mijn lippen. En ook niet uit mijn pun, pardon, pen.
Met alle respect, overigens en uiteraard, voor wie met zijn of haar genderidentiteit in de knoop ligt. Maar dat is vooralsnog realiteit, geen geforceerde manier van spreken en schrijven. Het is echt erg, vind ik, dat deze mensen denken dat ze met gekunstelde taalingrepen, en met de irritaties die erdoor worden opgewekt, gemakkelijker de gelijkwaardigheid zullen verwerven waar ze terecht aanspraak op maken.
