PRODUCTIEMEDEWERKER
Fribona is een diepvriesgroentenbedrijf, met vestiging in Oostkamp. Toen ik er onlangs aan voorbijfietste, zag ik dat ze er een ‘productiemedewerker’ zochten. Of nog altijd zoeken, dat weet ik niet, het is inmiddels alweer een maand geleden en het is zomervakantie. Dan hebben werkzoekende productiemedewerkers wel eens andere dingen aan hun kop dan ingaan op een vacature, denk ik dan.
Maar goed, de aanvulling van het personeelsbestand van de firma F. te O. zal mij worst wezen. Waar het mij om te doen is, is dat woord. ‘Productiemedewerker’. Ik sta erbij stil. Niet alleen om de foto te maken die u onderaan dit stukje ziet, maar ook om er even over na te denken. Want wat is dat eigenlijk, een ‘productiemedewerker’. En waarom wordt het zo genoemd?
Een productiemedewerker is, het woord zegt het zelf, een persoon die meewerkt aan de productie. Dat veronderstelt alvast twee zaken. Ten eerste dat er iets wordt geproduceerd en ten tweede dat daartoe samenwerking vereist is. Wat het eerste betreft, daar kan geen twijfel over bestaan. Dat leert de website van F. mij: https://fribona.be/. De firma is gespecialiseerd in de productie en distributie van ‘diepvriesproducten, maaltijdcomponenten en bereide gerechten’, maar ook ‘aperitiefhapjes, voorgerechten, vis, groenten, snacks, ijs, broodproducten…’ zijn in het ‘gamma’ opgenomen. Een vitter zal stellen dat strikt genomen al deze zaken hier niet worden gemáákt, hoogstens bij elkaar geklutst, maar ‘productie’ is er hoe dan ook. Ook wat dat samenwerken betreft, kunnen we ervan uitgaan dat de gekozen term niet uit de lucht gegrepen is. Er zal werkverdeling zijn in zo’n fabriek, het is ondenkbaar dat elke ‘medewerker’ op eigen houtje en naar eigen goeddunken de ‘bereide gerechten’ bedenkt, klaarmaakt en in elkaar flanst – om ze vervolgens te verpakken, op te laden en naar de klant te brengen, daar een aperitiefje te drinken, het geld te ontvangen en ’s avonds thuis ook nog eens de boekhouding te doen. Neen, F. is een rationeel georganiseerd bedrijf waar efficiency en rendement vooropstaan. Zoals het hoort.
Voorwaarde één én voorwaarde twee zijn dus vervuld. We mogen van ‘productiemedewerker’ spreken. En toch blijf ik bij het woord stilstaan. Er is iets aan wat mij tegenstaat. Het is eufemiserend en verhullend. Het is newspeak. Het klinkt chiquer dan datgene waar het voor staat – dat kun je met een natte vinger aanvoelen.
We zien het niet want alles wat zich in die kubus die we bedrijfsgebouw noemen afspeelt wordt zorgvuldig afgeschermd, maar we kunnen ons toch iets voorstellen bij wat daar onder ‘productie’ wordt verstaan. Lopende banden, helse tempo’s, eentonig herhaalde handelingen. Ik denk niet dat de productiemedewerkers die er de hele dag aperitiefhapjes hebben staan draaien daar ’s avonds, wanneer ze uitgeput aan de fles gaan, nog zin in hebben. En ‘samenwerken’, los van dat stachanovisme dat hier onvermijdelijk zal heersen? ‘Medewerker’ is een woord dat vooral moet dienen om het niet over hiërarchie te hebben. Noem de medewerker een arbeider (in tegenstelling tot de witteboorden die hier ook werken en allicht een beter loon krijgen). Noem hem een ondergeschikte, wat hij wel degelijk is want hij heeft te gehoorzamen. Of noem hem ‘loonslaaf’. Dat zou misschien al dichter bij de waarheid aanleunen want, eerlijk, waarom wordt niet meteen ook het netto uurloon geafficheerd? Maar neen, ‘productiemedewerker’ klinkt natuurlijk minder afschrikwekkend. En daarom staat dat woord op dat bord.
Waarom, Fribona, de – ongetwijfeld erg lekkere – gerechten keurig en zelfs poëtisch benoemen als ‘varkensreepjes in jagersaus’, ‘kip Kiev’ (nog iets van voor de oorlog), ‘tortelloni met pecorinosaus’ of ‘Neptunusschotel’, terwijl de arbeiders die u in dienst wenst te nemen minder nauwkeurig ‘productiemedewerker’ worden genoemd? Ik lust wel een ‘haantje in wijnsaus met krielaardappelen’, maar ik heb ook graag dat u zegt waar het op staat.
