vrijdag 14 februari 2014

los ingeslagen 170



2 januari 2014

Kan intellectuele belangstelling wel door het toeval worden gestuurd? Ik las eerder deze week dat de nieuwe film van Lars von Trier binnenkort in de cinema zal te zien zijn. Het onderwerp – erotiek en porno – interesseert me wel, en de hoofdrolspeelster al evenzeer. Ik spitste dus de oren toen ik een radiobijdrage over Nymphomaniac hoorde. De recensent plaatste de film in een reeks van ‘serieuze’ pornofilms, te beginnen met de Japanse film Het rijk der zinnen van Nagisa Oshima uit 1976. Schandaalfilm. Expliciet. Penis in erectie…

Ik had al vaak van die film gehoord, maar hem nooit gezien. Sinds die vermelding in dat radioprogramma dacht ik er niet meer aan, en eigenlijk ook niet aan wat Lars von Trier Charlotte Gainsbourg allemaal heeft laten doen. Tot ik eergisteren in de dvd-rekken van de stadsbibliotheek struin, op zoek naar een gezellige film om de nieuwjaarsdagavond door te komen. En zo stuit ik, zonder ernaar op zoek te zijn, op… Het rijk der zinnen.

Ik heb inmiddels de film bekeken. Heb dus mijn cinefiele bagage wat bijgespijkerd. Is het een goede film? Ik weet het niet. Ik besef wel dat het in ’76 wat moet geweest zijn, maar anno nu zal het maar weinigen doen opkijken, vermoed ik. (Dat was trouwens wat die recensent ook zei: cinefiele porno is eigenlijk niet meer mogelijk. Een beetje zoals westerns, denk ik dan. Of slapstick.)

Oshima verkent de grenzen van het toonbare; hij confronteert ons met de realiteit dat erotiek over veel meer gaat dan het nastreven, bezorgen en verkrijgen van seksueel  genot. De overgave kan totaal zijn – tot in de pijn, tot in de dood. Dat is allemaal zeer heftig en de al te zoet voorgestelde erotiek wordt terecht genuanceerd – maar Oshima’s film heeft ook iets klefs. En als je hem niet al te goedgezind bekijkt, zou hij je ook kunnen ergeren. Of op de lachspieren werken, dat kan ook. Ik had in elk geval moeite om de hele rit uit te zitten. Bovendien was de afloop van het verhaal – voor zover je van een verhaal kunt spreken – zo getelefoneerd dat het schokeffect volledig uitbleef.

Een belangrijke doorbraakfilm, dat zal Het rijk der zinnen wel geweest zijn. Maar blijvende en onmisbare schoonheid is hier zeker niet gecreëerd. Benieuwd hoe ik Nymphomaniac zou bekijken.