dinsdag 11 februari 2014

los ingeslagen 169



2 januari 2014

Alles wat is is een boek waar ik heel erg van ga houden, dat weet ik nu al – en ik ben nog maar net over de helft. Eigenlijk wist ik het meteen. Er is iets geks aan de stijl, aan het springerige, het associatieve schrijven. Eigenlijk is het een compilatie van fragmenten. Dat heb je pas na een tijd door. Salter vertelt verschillende levens door elkaar – of misschien zijn het wel allemaal fragmenten van eenzelfde leven, verdeeld over meerdere personages. Van in het begin sleept dit boek je mee, dan raak je de weg kwijt. Je zou meteen notities moeten maken. Maar misschien is het ook niet slecht dat je de weg kwijtraakt – precies dat lijkt een deel van de leeservaring uit te maken.

James Salter vertelt over levens die al over hun hoogtepunt heen zijn. In het geval van Bowman, misschien wel zijn belangrijkste personage (hij heeft de leeftijd van de auteur, die geboren is in 1925), is dat de oorlog. Bowman raakt als soldaat betrokken in de strijd tegen de Japanners in de Pacific – en na die ingrijpende ervaring kan er niet echt iets ingrijpends meer gebeuren. Maar de hoogtepunten kunnen ook huwelijken zijn die achter de rug liggen. Zowat alle personages zijn één, twee of zelfs drie keer getrouwd geweest. Ze hebben alle watertjes al doorzwommen, ze zijn gescheiden, of weduwnaar – en nu bevinden ze zich op het grote marktplein der gescheiden mensen van middelbare leeftijd.

Salter vertelt met groot inlevingsvermogen, mededogen en humor over die mensen, hoe ze elkaar ontmoeten, hoe ze weten hoe de vork aan de steel zit, hoe ze er dan ook niet al te veel doekjes om winden – en hoe ze desalniettemin toch nog waarde hechten aan dat beetje poëzie waarin ze de altijd vergeefse en tot uitdoven gedoemde liefde, en de onstilbare honger naar seks en geborgenheid en een beetje warmte weten te verpakken. De verhalen in het boek zijn de scherven die overblijven na al die breuken – maar over al deze scherven hangt een glans van mild beoordeelde vergeefsheid, en precies door die gelijke belichting ontstaat dan weer een eenheid. Dat compenseert het gevoel van verloren te zijn gelopen in het verhaal, in de chronologie, in de talrijke locaties.