Alles wat is is
een boek waar ik heel erg van ga houden, dat weet ik nu al – en ik ben nog maar
net over de helft. Eigenlijk wist ik het meteen. Er is iets geks aan de stijl,
aan het springerige, het associatieve schrijven. Eigenlijk is het een
compilatie van fragmenten. Dat heb je pas na een tijd door. Salter vertelt
verschillende levens door elkaar – of misschien zijn het wel allemaal
fragmenten van eenzelfde leven, verdeeld over meerdere personages. Van in het
begin sleept dit boek je mee, dan raak je de weg kwijt. Je zou meteen notities
moeten maken. Maar misschien is het ook niet slecht dat je de weg kwijtraakt –
precies dat lijkt een deel van de leeservaring uit te maken.
James Salter vertelt over levens die al over hun hoogtepunt
heen zijn. In het geval van Bowman, misschien wel zijn belangrijkste personage
(hij heeft de leeftijd van de auteur, die geboren is in 1925), is dat de
oorlog. Bowman raakt als soldaat betrokken in de strijd tegen de Japanners in
de Pacific – en na die ingrijpende ervaring kan er niet echt iets ingrijpends
meer gebeuren. Maar de hoogtepunten kunnen ook huwelijken zijn die achter de
rug liggen. Zowat alle personages zijn één, twee of zelfs drie keer getrouwd
geweest. Ze hebben alle watertjes al doorzwommen, ze zijn gescheiden, of
weduwnaar – en nu bevinden ze zich op het grote marktplein der gescheiden
mensen van middelbare leeftijd.
Salter vertelt met groot inlevingsvermogen, mededogen en
humor over die mensen, hoe ze elkaar ontmoeten, hoe ze weten hoe de vork aan de
steel zit, hoe ze er dan ook niet al te veel doekjes om winden – en hoe ze desalniettemin
toch nog waarde hechten aan dat beetje poëzie waarin ze de altijd vergeefse en
tot uitdoven gedoemde liefde, en de onstilbare honger naar seks en geborgenheid
en een beetje warmte weten te verpakken. De verhalen in het boek zijn de
scherven die overblijven na al die breuken – maar over al deze scherven hangt een
glans van mild beoordeelde vergeefsheid, en precies door die gelijke belichting
ontstaat dan weer een eenheid. Dat compenseert het gevoel van verloren te zijn
gelopen in het verhaal, in de chronologie, in de talrijke locaties.
