33 – Ik hoop voor
Mia Doornaert dat ze voor een eventuele tweede druk van haar boek (als die er
al niet is) de kans krijgt om haar laatste hoofdstuk te herschrijven. Ontredderde republiek (ondertitel: Zoektocht naar de ziel van Frankrijk)
verscheen vlak voor de presidentsverkiezingen eerder dit jaar, ja, ook vlak
voor het schandaal dat de rechtse presidentskandidaat François Fillon nekte, de
op dat moment – ook door Doornaert, voel je tussen de regels aan – gedoodverfde
winnaar. Van Macron – die vreemd genoeg wordt omschreven als ‘links-liberaal’ –
als mogelijke opvolger van Hollande leek in januari-februari 2017 nog geen
sprake, ook niet bij onze geadelde Frankrijkologe. Haar laatste hoofdstukje,
waarin Fillon wel erg nadrukkelijk aan de taken voor de volgende president wordt
gekoppeld, is de enige smet op deze voor de rest voortreffelijke inleiding op
de Franse politiek en recente geschiedenis.
Het sterke van dit boek is dat Doornaert er zich op heeft
toegelegd om de strekkingen en spanningsvelden binnen de hedendaagse Franse
politiek te wortelen in gebeurtenissen en evoluties die al heel ver achter ons
liggen: de kruistochten, de eeuwen durende oorlogen met de Engelsen en de
Pruisen, de in de laïcité beklonken relaties
tussen Kerk en staat, de Franse Revolutie en Napoleon, de dekolonisatie,
enzovoort. Dat doet Doornaert helder en doordacht, en goed gedocumenteerd. Dat
ze daarbij soms de neiging heeft om te pronken met haar eigen netwerk, dat haar
tot in bepaalde journalistieke topregionen toegang verschaft, en dat ze het
niet kan laten om haar politieke voorkeur te laten blijken: het is haar
vergeven. Zo heeft zij opvallend veel sympathie voor Chirac en Sarkozy, en
opvallend weinig voor Mitterrand en Hollande. Of neem de omschrijving van
Jean-Luc Mélenchon als ‘de linkse volkstribuun’, dat klinkt toch ook een beetje
vooringenomen. Ik heb me – als de linkiewinkie
die ik volgens sommige van mijn Facebookvrienden ben – ook een beetje
geërgerd aan een paar impliciete incriminaties, zoals deze, in een beschrijving
van het kiespubliek van extreem-rechts: ‘mensen willen hun land terug, ze
willen weer een staat die hen beschermt tegen ultraliberale globalisering en
ongecontroleerde immigratie. Ze willen bescherming tegen terreurgeweld,
veiligheid in hun wijken, wellevendheid in de openbare omgang met elkaar. En ze
willen respect van hun politieke elites, die ze nu als arrogant ervaren.’ Huh?
Zouden linkse mensen dan geen ‘wellevendheid in de openbare omgang met elkaar’
wensen? Ik dacht het niet. Maar goed, als kritisch lezer kijk ik hier wel
doorheen. Ik vergeef het Mia. Ik ben haar dankbaar voor de essentie van dit
boek: een explicatie van de huidige Franse politiek (tot vlak voor de val van
Fillon dus) vanuit de geschiedenis.
