zaterdag 27 februari 2016

vierenvijftig 139


20 februari 2016

zaterdag

ONGEMAKKELIJK

© 12 Years A Slave
Steve McQueen stelt met 12 Years A Slave (2014) ons moreel besef op de proef. Mede daardoor is zijn film ongemakkelijk.

- Een jonge slavin, die voortdurend wordt veracht en verkracht door haar ‘meester’, vraagt aan een van haar lotgenoten, Salomon, om haar te doden. Zij heeft niet de moed om zelfmoord te plegen. Salomon beseft dat voor haar de dood beter zou zijn dan de constante vernederingen die zij moet ondergaan, zonder enig uitzicht op een verbetering van haar lot. Wat moet hij doen?

- Op een gegeven ogenblik gebiedt de ‘meester’-katoenplantagebezitter Salomon om diezelfde slavin te geselen. Als Salomon het niet doet, zo dreigt de meester, zullen al zijn medeslaven daarvan het slachtoffer zijn. Salomon heeft geen keus. Wellicht speelt het eerder door de slavin uitgesproken verzoek om haar uit dit bestaan te helpen mee in zijn beslissing. Maar zij overleeft de geseling. Wanneer Salomon ziet hoe andere slavinnen haar wonden verzorgen, breekt hij. Wraak op de Bijbelvaste plantagebezitter is echter geen optie…  

- Wanneer slaven worden mishandeld, kijken al hun lotgenoten weg. Iedereen weet wat er gebeurt, maar niemand durft in te grijpen. Een vrouw reikt de half opgehangene water aan, op gevaar van eigen leven.

- Als deze film iets heel erg duidelijk maakt, dan is het wel hoe vreselijk primitief racisme is. En hoezeer dat gebaseerd is op een definitie, en dus op iets wat uiteindelijk berust op een rationele beslissing. Zwarten (‘niggers’) of indianen of joden of, dichter bij ons, moslims (Irakezen, Afghanen, Marokkanen, Syriërs, Soedanezen…) worden racistisch bejegend omdat ‘wij’ beslissen dat zij minder dan mensen zijn. Zij kunnen naar believen worden uitgebuit, gediscrimineerd, gekeurd, verkocht, verkracht, vergast. En zoiets kan altijd, het is van alle tijden. En het werkt in alle richtingen.

- Ook wij, Belgen, zijn niet vrij van deze smet, deze blaam. Nog altijd genieten wij van een welvaart die voor een deel gebaseerd is op een koloniaal georganiseerde uitbuiting, waarbij mensen van een ander ras niet ten volle als mens werden aangezien. Dat kleeft aan ons – en dat voelde ik heel sterk toen ik deze film bekeek.