241109
HET IS DE SCHULD VAN DE MEDIA
Met Een vrouw uit het volk, een boek over het leven, de ouderdom en het sterven van zijn moeder, brengt Didier Eribon een mooi staaltje van toegepaste ideologisch geïnspireerde sociologie. Het hoofdstukje over welke kranten zijn oude, ongeschoolde, onverdraagzame, racistische en nogal eenzame en verbitterde, maar desalniettemin met veel empathie, zorg en zelfs liefde geportretteerde moeder leest, illustreert dit perfect. We vernemen wat we allemaal al weten, maar het is goed dat het eens in heldere taal klaar en duidelijk wordt verwoord: in de huidige neergang, waarin maatschappelijk gedetermineerd-zijn en sociaal-economische ongelijkheid onoverkomelijk zijn, gaan ook de media zeker niet vrijuit. ‘Het is de schuld van de media,’ wordt soms voortvarend gezegd, zeker als er journalisten of ex-journalisten in de zaal zijn, maar er zit toch altijd minstens een grond van waarheid in deze boude uitspraak.
Eribon schrijft dat zijn moeder in haar dagelijkse krant vooral oog had voor de accidenten en de gebroken benen. En hij citeert Bourdieu, bij wie hij wel vaker de mosterd haalt: ‘Het gemengde nieuws (les faits divers) is ook het nieuws dat voor afleiding (diversion) zorgt.’ (216) De media vormen de filter die de werkelijkheid aanpast aan wat de nieuwsconsumenten willen weten en vooral voelen. Het nieuws moet op het gemoed werken. Nieuwsconsumenten willen in hun ‘emotionele register’ worden aangesproken. ‘Het lijkt helemaal niet onwaarschijnlijk dat dit het doel is dat nagestreefd en bereikt wordt door degenen die zich van het filter van deze media bedienen: de affecten – vooral de negatieve en rancuneuze – activeren en ze concentreren op de triviale berichten, op het zogeheten “gemengde nieuws”, om zo een dempend effect uit te oefenen op een eventuele belangstelling voor kwesties die essentiëler zijn en – in de brede zin van het woord – “politieker”.’ De media, die zouden moeten informeren, passen zich met andere woorden aan, geleid door commercieel belang, aan de wens van het gros van de mensen om niet te worden geïnformeerd.
