‘Op de snelweg gaan de oktoberbomen in een waas voorbij, takken harken de paarse hemel. Daartussen hangen de lantaarnpalen van geluidloze steden in de mist. We rijden een brug over en een benzinestation aan de kant van de weg laat een neon gebons achter in mijn hoofd.’ (163)
Het kan natuurlijk aan de vertaling liggen maar: oktoberbomen die voorbijgaan, en dan nog op een snelweg; harkende takken; geluidloze steden tussen die oktoberbomen; neon gebons dat wordt achtergelaten door benzinestations… Het is allemaal wat veel in die enkele beschrijvende zinnen – willekeurig gekozen want er zijn talloze voorbeelden te vinden in Op aarde schitteren we even.
De in 1988 in Vietnam geboren Amerikaan Ocean Vuong (zijn moeder is het kind van een huwelijk tussen een Vietnamese vrouw en een Amerikaanse soldaat) heeft best wel wat meegemaakt in zijn nog jonge leven. Daar gaat zijn boek over. Het zijn heftige en ingrijpende gebeurtenissen die hem gemaakt hebben tot wat hij – wonderlijk genoeg gezien de omstandigheden – is kunnen worden: een uitermate succesrijke en geprezen romandebutant. Maar daarom is Op aarde schitteren we nog even nog geen goede roman – ook al noemen sommigen het een Great American Novel.
Romans zijn uiteindelijk altijd gemaakt van taal en moeten ook als dusdanig worden gelezen en beoordeeld – en dat is maar goed ook want zo kan ook iemand die helemaal niets heeft meegemaakt een gooi wagen naar eeuwige roem. Maar je kunt nog zoveel napalm en vluchtelingenkampen en familiale mismeestering hebben meegemaakt als Ocean Vuong, en daarenboven de helft van je vrienden aan drugs hebben zien ten onder gaan in een uiteenvallende kapitalistische zogenaamd vrije wereld, en met openlijk beleden homoseksualiteit de maatschappelijke barrières dienaangaande hebben overwonnen – door dat alles met schrijfschooltaal mee te delen, heb je nog geen grootse literatuur. Vuong blijft steken in een kunstig geschreven relaas en dat is pijnlijk want het is voor de lezer niet prettig om, door toedoen van Vuongs niet waargemaakte literaire ambitie, te voelen dat je, vorderend in dit boek, onverschillig wordt voor al dat leed en de zo goedbedoelde pogingen om het om te zetten in een hoopvolle boodschap.
Ocean Vuong, Op aarde schitteren we even (2019; vertaling door Johannes Jonkers van On Earth We’re Briefly Georgeous (2019))
