Een psychoanalist die verliefd wordt op zijn patiënte, dat
is natuurlijk geen ideale situatie. Maar het is wel wat Paul (Jérémy Renier) overkomt
in de nieuwe François Ozon, L’Amant
double. Paul beseft heel professioneel dat zoiets niet kan en hij
onderneemt nog een poging om Chloé (Marine Vacth) naar een collega door te
sturen. Maar Cupido’s giftige pijl heeft doel getroffen en enige tijd later
zien we hoe de mooie maar wankelmoedige Chloé haar intrek neemt in het al even mooie
appartement van haar psych. Ex-psych dan al want natuurlijk is ze
genezen – enfin, ze verkláárt zichzelf genezen, therapeutische babbelsessies
zijn ook op een ander niet langer van doen. Liefde, en zeker verliefdheid, is
nog altijd de beste kuur voor zomertijdse blues. (Maar vaak is liefde niet méér
dan een placebo en is er bij nader inzicht no
cure.)
Dit is niet het einde van het verhaal, enkel het begin. De
betrekkingen tussen therapeut en patiënt horen strikt zakelijk te blijven.
Wordt deze afspraak geschonden, dan meteen ook het vertrouwen. En daar begint
in deze film alle miserie: geschonden vertrouwen is onomkeerbaar: je kunt de
pot lijmen maar de scherven blijven altijd zichtbaar. Paul slaagt er niet in Marines
liefde voor haar meegebrachte huiskat te delen, en Marine neust in Pauls papieren
– tegen zijn uitdrukkelijke verbod in. (Het verbod zet de kat bij de melk.) Neuzen
in de papieren van je partner: daar komt niets goeds uit voort. Het verleden
dat je erin aantreft, stemt nooit overeen met het geschetste of (na overwogen
of onbedoelde weglatingen of vervormingen) voorgehouden beeld, en die afwijking
is de ideale voedingsbodem voor het wantrouwen dat uiteindelijk – eventueel in combinatie
met andere conflictstof – kán leiden tot verwijdering en breuk.
Wie alle wendingen in de plot van deze met stevige
seksscènes en knipogen naar een bepaalde suspense-traditie doorspekte ‘kinky
psychothriller’ (Focus Knack) ernstig
neemt, houdt er, denk ik, niet de juiste kijkhouding op na. Het zou mij heel
erg verbazen dat Ozon met zijn verkenning van psychose en hysterie de bedoeling
had om strikt binnen de lijntjes te kleuren van de psychoanalytische
(pseudo)wetenschap. Ik zie L’Amant double,
met al die spiegelingen en spiralen en symmetrieën (de architectuur van de
gebouwen als pendant van de architectuur van de ziel) veeleer als een Spielerei, als een oefening in
inbeelding: wat gebeurt er in een geesteszieke verbeelding? Hoe vér kunnen
hallucinaties gaan?
Wat dan weer wel ernstig te nemen is, lijkt mij wat volgens
mij het hoofdthema is: frigiditeit, in combinatie met verveling. De job van suppoost
in een museum van moderne kunst is voor Chloé niet echt bestaansvervullend. Ze
krijgt bovendien af te rekenen met een aantal crisissituaties: losgeslagen familieverbanden,
een nieuwe partner (die in tegenstelling tot haarzelf intellectueel is; het Dentellière-thema), een verhuizing en
dus ontwrichting, het aanstaande moederschap, het verlies van haar geliefde
poes en bovendien een psychosomatische aandoening. Hoe kan een genezing tot
stand komen? Alvast niet door te praten met een prijzige shrink die de overdrachtsproblematiek
(transfert) niet onder de knie
krijgt.
De film wil inderdaad het verhaal van een genezingsproces
zijn: het shot waarmee hij opent, een
klinische gynaecologische inkijk in een vagina, echoot met de inkijk aan het
eind in Chloé’s mond, tot bij haar stembanden die aan het trillen gaan tijdens
een orgasme: bevrijding!
Neen, L’Amant double hoeft
niet de pretentieuze intellectualistische prent te zijn die, op de verkeerde manier
bekeken, ongetwijfeld veel gevoelige zielen zal choqueren. Ozons nieuwe
verkenning van de duistere krochten van de menselijke psyche kan evengoed
genoten worden als een plezierig-luchtige en in hoge mate vrijblijvende
verkenning van topzware thema’s, met behoorlijke wat humoristische
overdrijvingen en cinefiele knipoogjes naar het werk van (even) roemruchte
collega’s. En natuurlijk is er het esthetiserende camerawerk, en zijn er de
voortreffelijke acteerprestaties – vooral Marine Vacth slaagt erin om op
commando van één-twee-drie traantjes weg te pinken.
Er valt veel over die film te zeggen, ik probeerde érgens te
beginnen en raapte hier slechts een paar scherven op.
