LVO 5

Er komt geen eind aan. Ça n’en finit pas. Altijd maar weer die oorlog. De Tweede of de Eerste Wereldoorlog, dat doet er niet eens toe. Mortier¹¹, Deboose¹², Hertmans¹³, Olyslaegers¹⁴, Verhaeghen¹⁵ en al die anderen: alsof er na '45 niets meer is gebeurd dat de moeite van het vertellen waard is. Alsof die twee generaties sindsdien niets noemenswaardigs hebben meegemaakt behalve consumptie, hersenverweking, vergetelheid. Alsof ze zich niets anders hebben eigengemaakt dan een hyperontwikkeld talent om te herkauwen. Alle verhalen zijn verteld, en de zogenaamde Grote Verhalen – dubbel kapitaal! – werden vakkundig de nek omgewrongen. Niemand durft nog een waarheid aan die de eigen verificatie overstijgt. Men hoedt zich voor mythologieën (tenzij in postmoderne spielereien – neen, geen spiegeleieren), struikelt liever niet over het mogelijk exemplarische van het eigen onbenul. Alles verzuipt in ironie. We leven in het tijdperk van de post-truth.

En dus: de oorlog.

Ik weet het, in het licht van de grote wereldrampen en genocides, en de repressies en epuraties die zich te onzent, en daarmee bedoel ik het kleine, verdrietige¹¹, met haken en ogen aan elkaar hangende en stilaan, onafwendbaar, uiteenvallende België, hebben voltrokken, en in het licht van de migraties en rampen en de talloze conflicten en oorlogen om energie en water en levensruimte die ons te wachten staan, is er in mijn leven tot nu toe hoegenaamd niets wereldschokkends gebeurd. De schoolstrijd, de sluiting van de steenkoolmijnen en de rellen in Zwartberg, de oliecrisis met haar autoloze zondagen, het neoliberalisme dat zich met harde hand aan allen opdrong – ook aan wie daar niet om vroeg –, het communautaire gehakketak met een per ongeluk vanuit een Voerens slaapkamerraam (fenêtre de chambre à coucher fouronnaise) gelost geweerschot als gewelddadig hoogtepunt, de aanslagen van de Cellules Communistes Combattantes waarbij – ook al per ongeluk – twee rijkswachters omkwamen, het al dan niet politiek geïnspireerd gangsterisme van de Bende van Nijvel (29 doden), het Heizeldrama (39 doden), de nationale hysterie na de dood van koning Boudewijn, de misdrijven van kindermoordenaar Dutroux en de daaruit voortkomende Witte Mars en, voorlopig ten slotte, de terroristische aanslagen van 22 maart 2016 in Brussel (32 doden): dat zijn zo ongeveer, voor de vuist weg, de grote momenten in de geschiedenis van mijn land vanaf het jaar van mijn geboorte, 1961. Op zich zijn het telkens min of meer ingrijpende gebeurtenissen die de geesten een tijd beroerden, maar de allure van een wereldoorlog, waardoor een hele samenleving op haar kop wordt gezet, een half patrimonium vernield en veel mensen tot hartverscheurende en levensbepalende morele keuzes worden gedwongen, bijvoorbeeld de keuze om ja of neen in het verzet te gaan, of om ja of neen een gestigmatiseerde bevolkingsgroep te helpen uitroeien, hebben ze toch niet. Aan de gebeurtenissen van mijn tijd hebben de contemporaine literatoren niet zo’n vette kluif als deze die hun door ‘14-18’ of ‘40-45’ wordt voorgehouden. 

Niet dat er zich in mijn tijd van leven geen grote veranderingen hebben voltrokken. Die zijn er wel degelijk geweest. De wereld – en het land waarin ik ben geboren en heb geleefd is daar meer dan ooit een onderdeel van – is wellicht nooit zo ingrijpend veranderd als tijdens de voorbije halve eeuw. Maar dat gebeurde sluipend, onderhuids, al stoemelings. De welvaart en het uitblijven van grote calamiteiten hebben ons in slaap gewiegd en nu, nu pas, ontwaken we stilaan in een getransformeerde, ontwerkelijkte, gedigitaliseerde wereld, en worden we geconfronteerd met voldongen feiten. Dát is de grote historische ontwikkeling van mijn tijd – en ja, daarover zal ik zeker moeten berichten.

¹¹ Erwin Mortier, Godenslaap 
¹² Johan Deboose, Bloedgetuigen 
¹³ Stefan Hertmans, Oorlog en terpentijn 
¹⁴ Jeroen Olyslaegers, Wil 
¹⁵ Paul Verhaeghen, Omega minor 
¹⁶ Hugo Claus, Het verdriet van België

(wordt vervolgd) 
Lees hier LVO vanaf het begin