zaterdag 22 april 2017

afscheid van mijn digitaal bestaan 9



een gesmeed hek met ijzeren punten

Geert Mak heeft het in De eeuw van mijn vader over de sociale opgang die zijn voorzaten maakten. ‘Rond 1915 lieten mijn grootouders een stadsvilla bouwen in de lommerrijke uitleg aan de Schiedamseweg…’, schrijft hij. 1915, dat is de voor Nederland economisch interessante oorlogstijd wanneer enkele honderden kilometer meer naar het zuiden de vreselijkste dingen gebeuren en een derde van de mannelijke bloem van verschillende naties in de loopgraven tot moes wordt vermalen. Een villa, dat is al heel wat meer dan de enge behuizing waarmee de arbeidersklasse het in die tijd vaak moest stellen. Lommer wijst op bomen, da’s al heel wat anders dan het grijze grauw van de industrie. Een uitleg is hier, zo leert Van Dale, een ‘uitbreiding van een stad buiten de bestaande muren of grenzen’ (‘veroud.’). Hier wordt afscheid genomen van de kern van de stad waar een opeengehoopte mensenmassa in allerlei ateliers en werkplaatsen en fabriekjes de touwtjes aan elkaar poogt te knopen.

In het eerste deel van deze zin heeft bijna elk woord zijn gewicht. Mak vervolgt met een beschrijving van die stadsvilla: ‘…met een erker en een voortuintje met grint, en daaromheen een gesmeed hek met ijzeren punten.’ Met die luttele details weten we precies om welk soort huis het gaat. Dat is de kunst van het schrijven: summier in de gegevens, weids in het geschetste beeld. Het mentale oog kan op basis van een beschrijving die stadsvilla buiten Schiedam hoe dan ook nooit volledig vatten. Door dat mentale oog op enkele op zich schier onbeduidende details te richten wordt het volledige beeld gevormd: de verbeelding vult aan, en deze activiteit houdt haar alert.