241210
FONNY
Ik had nooit eerder iets van Lieve Joris gelezen. Dat heb ik goedgemaakt. Toen ik onlangs, met in een hoek van om en bij de vijfenveertig graden naar rechts gekanteld hoofd, mijn blik liet glijden over de titels op de plank met recente aanwinsten voor mijn bibliotheek, die, gezien haar nog steeds uitdijende omvang en het, daartegenover en als het ware in tegengestelde richting, slinken mijner levenstijd, stilaan te groot wordt, werd ik aangesproken door het woord ‘Neerpelt’. Dat was de woonplaats van een sympathieke kandidaat in een aflevering van Blokken die ik onlangs zag, dus ja, waarom niet. Terug naar Neerpelt van Lieve Joris. Ik herinnerde mij dat ik enige tijd geleden – maanden, jaren inmiddels? – iets over dat boek had gehoord op de radio. Het verhaal van een terugkeer, na lange omzwervingen, naar de roots. Het verhaal ook van een lastige broer.
Terug naar Neerpelt is, in het autobiografische genre dat mij zo na aan het hart ligt, een beklijvend relaas. Lieve Joris vertelt de geschiedenis van haar broer Fonny, al van in zijn prille jaren a pain in the ass van het katholieke en kroostrijke Limburgse gezin Joris waaruit elke telg zich op zijn of haar manier heeft moeten of weten te bevrijden. Fonny’s geschiedenis bestaat uit een opeenvolging van ontsnappingen, schoolverzuim, voortdurende schoolwisselingen, drugs, instellingen, mislukte relaties, agressie, ontkenning, ouderliefde tegen wil en dank, uit de hand lopende ambities, hopeloos stemmende neergang en, uiteindelijk, een triest einde. Joris geeft tussen dat alles door ook een idee van de levenslopen van haar ouders, en schetst summier hoe zij tussen de fases van haar broers neergang door haar eigen weg zocht en heeft gevonden. Impliciet rijzen vragen. Hoe ver reikt zuster- en ouderliefde voor een in hoge mate disfunctionele broer/zoon? Hoeveel calamiteit kan een moeder- en/of vaderhart aan? Joris suggereert dat de mogelijkheid bestaat dat het ‘ergens’ stopt, en dat dat niet onvergeeflijk is.
In plaats van een lineair relaas te bieden van een neergang evoceert Joris met een complexe structuur, die bestaat uit een altijd boeiend heen-en-weer in de tijd en uit de contrasten tussen het thuisfront en het verre front in Congo, het horten-en-stoten en de hobbeligheid waarmee de werkelijkheid van een mislukt leven zich in al zijn banaliteit voltrekt.
