een mooi moment, vorige week 34

FREUD EN DE VROUWEN

Hoe het onderwerp ‘Freud en de vrouwen’ op een en dezelfde dag meerdere keren bij me aanklopte. Het begon vanmorgen met een bezoek aan een bevriend stel waarvan de vrouw zich nogal intensief in de psychoanalyse verdiept. Ja, ze bestaan nog. Daarna volgde een vrije dag met slecht weer, dus een dag van voornamelijk lectuur. Met uitsluitend vrouwelijke auteurs – maar dat is volledig aan het toeval te wijten, hoewel freudianen er uiteraard een kluif aan zouden hebben. Lou Andreas-Salomé wijdt in haar Terugblik op mijn leven een heel hoofdstuk aan de Weense wonderdokter (deze absoluut niet positief bedoelde benaming hebben we te danken aan Nabokov, als ik mij niet vergis). Het is, zoals ongeveer heel dat boek, een in grote mate onleesbaar hoofdstuk, maar dat zal wel aan mij liggen. Ook Eva Figes heeft het over Freud, en wel in een boek dat ik aan het lezen ben om mijn awareness van de tegenwoordig sterk verbeterde maar daarom niet oningewikkelde verhoudingen tussen de seksen wat bij te spijkeren. Zij citeert een brief van de nog jonge Freud aan zijn verloofde en latere gemalin, Martha Bernays: ‘Ik zal jou het huis laten besturen zoveel je wilt, en je zult me belonen met je warme liefde, en door uit te stijgen boven al die zwakheden waarom vrouwen zo dikwijls veracht worden’. Een walm van negentiende eeuw stijgt uit deze zinnen op. Ook in de roman die ik nu aan het lezen ben (Nicole Krauss, Donker woud) speelt Sigmund mee. Het hoofdpersonage – ze heet Nicole – verdiept zich in Freuds essay over het unheimliche. En daarmee eindig ik deze dag, die net als veel te duiden dromen, nogal pointeloos afloopt. Ik neem nog even, met het risico mijn polsen te verzwikken, de Freud-biografie van Peter Gay ter hand, en lees daarin dat Sigmund niet ongevoelig was voor Lou’s charmes.

Lou Andreas-Salomé, Terugblik op mijn leven (vertaling (1974) door Thomas Graftdijk van Lebensrückblick (1968))
Eva Figes, Patriarchaal gedrag (vertaling (1972) door Erin Wagenaar van Patriarchal Attitudes (1970))
Nicole Krauss, Donker woud (vertaling (2017) door Rob van der Veer van Forest Dark (2017))
Peter Gay, Sigmund Freud. Zijn leven en werk (vertaling (1988) door Bert van Rijswijk van Sigmund Freud. A Life for Our Times (1987))

241009