de winter van 2017 – 6
De film Good
bye, Lenin! van Wolfgang Becker (2002) heeft mij niet echt kunnen
overtuigen. Het idee erachter is beslist origineel, en ik begríjp het ook wel,
maar het blijft te geforceerd – en daardoor is de film meer een poppenkast dan
een echt aangrijpend melodrama. Good bye, Lenin! gaat over de Wende, en wat die historische
gebeurtenis heeft betekend voor mensen die nooit iets anders hebben gekend dan
een – hoe goedbedoeld ook het moge geweest zijn – op een dictatoriaal en hoogst
mensonvriendelijk regime uitgedraaid politiek experiment. Plots zijn ze daar
dan van af en wacht hun veel onzekerheid. Alex’ moeder, die zich haar hele
leven heeft ingezet als socialistisch activiste (waarmee ze een matrimoniale
ontgoocheling tot zelfvervulling sublimeerde), belandt na een hartaanval in een
coma. Vóór ze daaruit ontwaakt, valt de Muur. Dat mag ze in geen geval te weten
komen want, zo waarschuwt de dokter, te grote opwinding zou haar fataal worden.
Dus zet Alex alles in het werk om zijn moeder in de waan te laten dat de DDR
gewoon is blijven voortbestaan en dat alles bij het oude is gebleven. Hij moet
er dus voor zorgen dat de invasie van goederen en ideeën (die volgorde!) uit
het Westen zijn moeder niet bereikt en dat zij dus in een bubbel van grijze
spullen en Deutsch-Demokratische kameraderie opgesloten blijft. Dat zou
tot grappige situaties moeten leiden, maar helaas wordt deze gag zo breed
uitgesmeerd en in zoveel details herhaald (het portret van Ché Guevara, de pot
met Ossie-augurken van het merk Spreewald, de jongens van de socialistische
jeugdbeweging die een politiek zeer correct liedje komen zingen aan het
ziekbed, enzovoort enzovoort), dat het lachen je al vlug vergaat. Bovendien
vind ik dat de acteurs vaak houterig en getelefoneerd en vooral traag acteren –
wat overigens door een zekere Joeri Naanai in de bij de dvd gevoegde folder met
klem wordt tegengesproken (‘uitstekende vertolkingen’, ‘met verve
gespeeld’...). Waar ik het wel mee eens ben, is dat Wolfgang Becker erin
slaagde om met dit sprookje – want dat is het – de hele sfeer en problematiek
rond de Wende op te roepen: ‘Door zich te concentreren op de psychologie van de
hoofdpersonages, geeft Good Bye, Lenin! een veel concreter, menselijker
beeld van hoe de “Ossies” zich destijds moeten gevoeld hebbeen dan een
grootschalig historisch epos ooit had gekund.’
